به گزارش پایگاه خبری و رسانه‌ای حوزه‌های علمیه خواهران، خانم نرگس مسیبی ساری، کارشناس فرهنگی، در گفت‌وگویی با اشاره به موضوع شعائر دینی و رابطه آن با ایجاد فضای روانی سالم در خانواده با محوریت زن و مادر، با تمرکز بر ایام پایانی ماه صفر و یاد امام حسن مجتبی(ع) اظهار کرد: شعائر دینی، به ویژه در سنت‌های اسلامی شیعی، تنها ابراز عبادی نیستند؛ آن‌ها زبانِ مشترکِ آگاهی‌بخشی، همبستگی خانوادگی و تقویت فضای روانی سالم در خانه‌اند، از طریق نماز، دعا، روزه، ذکر، برای اعضای خانواده فرصتِ تجربه آرامش، امید و معنویت فراهم می‌شود و مادر به عنوان محور اصلی محیط خانوادگی، نقشی اساسی در شکل‌دهی این فضای روانی ایفا می‌کند. ایام پایانی ماه صفر، با همه معنویت و سوگواریِ مرتبط با آن، می‌تواند بستری باشد برای بازاندیشی درباره امنیت روانی زنان و کودکان در خانواده و تقویت ارتباط عاطفی بین اعضا. در چارچوب این متن، به نقش زن و مادر، به‌ویژه در محیط خانواده و همچنین بازتاب این شعائر در سلامت روانی، از منظر ایام پایانی ماه صفر و یاد امام حسن مجتبی (ع) می‌پردازیم.

شعائر دینی و سلامت روان خانواده

وی افزود: شعائر دینی به عنوان مجموعه رفتارهای مشترک، گویشِ صریحِ ارزش‌ها و میراث فرهنگیِ دینی گروهی است که به شکل ساختاریِ امن برای ارتباطِ اعضا عمل می‌کند. این شعائر با ایجاد روال‌های مشترک مانند نمازهای جمعه، دعاهای شبانه، روخوانی از قرآن و روایت‌های خانوادگی، به کودکان و بزرگسالان احساس امنیت، ثبات و تعلق می‌دهد.

کارشناس فرهنگی گفت: برای زنان، به‌ویژه مادران، این شعائر فرصتِ گفت‌وگو، تمرین صبر و مدیریت هیجان را فراهم می‌کند. رعایت منافع کودکان، حفظ آرامش خانه در مواجهه با فشارهای روزمره و تقویت الگوهای ارتباطی مثبت از طریق جلسات خانوادگی یا گفتمان‌های معنوی از طریق این شعائر میسر می‌شود.

خانم مسیبی عنوان کرد: برقراری فضای اخلاقی و عاطفی در خانواده از طریق بازگوکردن داستان‌های دینی، گشاده‌رویی، پذیرش خطاها و بخشش، به عنوان ابزارهای روانی جایگزینِ رفتارهای تنش‌آفرین عمل می‌کند. این فضا به ویژه برای زنان و مادران که نقش آموزش و پرورش احساسات کودکان را بر عهده دارند، نهادی حیاتی به شمار می‌رود.

ایام پایانی ماه صفر و فرصتی برای تعمیق امنیت روانی

کارشناس فرهنگی بیان داشت: ماه صفر و ایام پایانی آن فرصتِ مناسبی برای تمرکز دوباره بر ارزش‌های اخلاقی و انسانی خانواده است. این دوره می‌تواند با تکیه بر یادِ اهل‌بیت علیهم‌السلام و به‌ویژه یاد امام حسن مجتبی (ع) که با شرایط سخت خانوادگی و فشارهای بیرونی روبه‌رو بودند، به عنوان الگویی برای مواجهه با مشکلات داخلی خانواده تبدیل شود.

وی ادامه داد: در این ایام، روایت‌های عزاداری، خاطره‌گویی و بیان صحنه‌های صبر و بردباری می‌تواند احساس همدلی و هم‌فکری را تقویت کند. برای مادران، این مناسبت‌ها می‌تواند به بهبود مهارت‌های فرزندپروری، تقویت حس اعتماد به نفس در اعضای خانواده و کاهش اضطراب‌های روزمره کمک کند.

خانم مسیبی گفت: گرچه روایت‌های تاریخی دربارهً برخی رفتارها و رویدادهای خانوادگی اهل‌بیت (ع) تحت تأثیر منابع مختلف بازگو شده‌اند، همواره توصیه می‌شود که این روایت‌ها با دقت تاریخی و حساسیت اجتماعی به کار گرفته شوند تا فضای خشونت یا بی‌اعتمادی در خانواده تقویت نشود. هدف از استفاده از این ایام، بازخوانی ارزش‌های اخلاقی مثل صبر، عدالت، فداکاری و حمایت از یکدیگر است تا هر عضو خانواده احساس امنیت کند.

زن و مادر به عنوان محور آرامش و امنیت در خانه

وی مطرح کرد: نقش مادر به عنوان نخستین مربی احساسات کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. مادران با ایجاد روال‌های روزانه آرام‌بخش (مانند نماز شبانه، گفت‌وگوی صادقانه درباره احساسات کودک، و اشتراک تاریخچه خانوادگی)، می‌توانند محیطی امن، محبت‌آمیز و پر از احترام بسازند.

کارشناس فرهنگی ادامه داد: ارتباط میان شعائر دینی و زبان محبت در خانواده از طریق روشن‌کردن مرزهای روشن رفتاری، تشویق به گفت‌وگو درباره زیان‌های بی‌اعتمادسازی و ترغیب به آگاهی دینی سالم از جمله اقداماتی است که به سلامت روانی کمک می‌کند. به ویژه در ایام سوگ یا رویدادهای تاریخیِ مثبت، منفی، کادر خانواده می‌تواند با روایت‌های مشوقِ امید و پایداری، احساس امنیت را گسترش دهد.

وی افزود: ایجاد فرصت‌هایی برای زنان تا بتوانند در کنار فرزندان خود، به صورت فعال در مراسم دینی شرکت کنند، نقش حمایتی پدر یا سایر اعضای خانواده را تقویت می‌کند. این مشارکت متقابل، احساس تعلق و مسئولیت مشترک را تقویت کرده و از بروز احساس تنهایی یا فشار عاطفی جلوگیری می‌کند.

کاربردهای عملی برای خانواده در ایام پایانی ماه صفر با محوریت امام حسن (ع)

ایجاد جلسات گفت‌وگو

هر هفته در یکی از شب‌های پایانی ماه صفر، جلسه‌ای خانوادگی با حضور مادر به عنوان محور برگزار شود تا درباره مفاهیم صبر، عدالت و محبت از منظر امام حسن مجتبی (ع) بحث و تبادل نظر شود.

روایت‌گویی خانوادگی

مادران می‌تواند با بازگویی داستان‌های آموزنده از زندگی اهل‌بیت، به کودکان ارزش‌های اخلاقی مانند مهربانی، انصاف و مسئولیت‌پذیری را بیاموزند و به آنها ابزار مواجهه با سختی‌ها بدهند.

فعالیت‌های معنوی مشترک

نماز جماعت، دعاهای فردی و خانوادگی، و ذکرهای ساده به صورت گروهی اجرا شود تا حس وحدت، آرامش و امنیت روانی تقویت شود.

فضای بدون قضاوت و امنیت‌بخش

در دوران با مسائل خانوادگی، مادران می‌توانند با ایجاد فضایی که در آن اعضا احساس کنند صدایشان شنیده می‌شود و احساس گناه یا خجالت درباره احساساتشان ندارند، به سلامت روانی خانواده کمک کنند.

آموزش مدیریت تعارض

با تکیه بر آموزه‌های دینی، روش‌های حل اختلاف به صورت مسالمت‌آمیز و با حفظ کرامت انسانی آموزش داده شود تا هرگونه تعارض به فرصت توسعه روابط و تقویت اعتماد تبدیل گردد.

حمایت از زنان در نقش مادری

فراهم‌کردن منابع حمایتی، مشاوره خانوادگی و ایجاد شبکه‌های همیاری، به ویژه برای مادرانی که با فشارهای اقتصادی، اجتماعی یا خانوادگی روبه‌رو هستند، می‌تواند فضای امن و آرام را تقویت کند.

خلاصه و نتیجه‌گیری

کارشناس فرهنگی در پایان گفت: گرچه ایام پایانی ماه صفر با سوگ و یاد امام حسن مجتبی (ع) همراه است، اما می‌تواند فرصت مغتنمی برای تقویت فضای روانی سالم در خانواده باشد. شعائر دینی، به‌ویژه با نقش فعال مادران، می‌توانند به ایجاد امنیت، اعتماد و همدلی در خانه کمک کنند.

وی افزود: با بهره‌گیری از روایت‌های اخلاقی و تاریخی به‌دور از جانب‌گیری و تفسیرهای منفی، خانواده‌ها می‌توانند با اتکاء به عشق و همدلی، پناهگاهی امن برای فرزندان خود بسازند و از طریق پذیرش، احترام و محبت، روان سالمی را در سطح خانواده تقویت کنند. در نهایت، هر خانواده با توجه به شرایط و منابع خود می‌تواند رویکردی متناسب با ارزش‌های دینی و فرهنگی خود داشته باشد تا شعائر دینی به عنوان پیوندی محکم بینارزش‌های اخلاقی و سلامت روانی عمل کند.

انتهای پیام/