به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه های علمیه خواهران، هفته پژوهش بهانه مناسبی برای آشنایی با پژوهشگران موفقی است که در این عرصه خوش درخشیده اند. با توجه به سابقه درخشان فعالیت پژوهشی خانم "دکتر زینب گیلانی" دانش آموخته سطح4 از استان اصفهان، مصاحبه کوتاهی به منظور دریافت دیدگاه های وی که در عرصه پژوهش فعال بود، داشتیم که در ادامه تقدیمتان می شود. 

-لطفا خودتان را معرفی کنید و مختصری از سوابق علمی و پژوهشی تان را بیان نمایید.

زینب گیلانی هستم. دارای مدرک دکتری رشته فقه و مبانی حقوق از دانشگاه مذاهب اسلامی (روزانه) و نیز در حال تدوین رساله سطح 4 در رشته فقه خانواده هستم. در تمام دوران تحصیل در حوزه و دانشگاه، حائز رتبه برتر بوده ام. حدود سیزده سال سابقه تدریس در حوزه و دانشگاه دارم و چند سال است که در مقطع سطح سه و نیز ارشد دانشگاه تدریس می کنم. در زمینه پژوهش هم تألیفاتی به صورت مقالهISI، علمی پژوهشی و تخصصی دارم. همچنین یک کتاب با عنوان «فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات حقوقی و فقهی» نیز با همکاری یکی از اساتید دانشگاه اصفهان تألیف کردم. در تدوین کتاب «طلایه داران پارسایی» که به سفارش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران اصفهان بود، مشارکت داشتم. حدود چهار سال است که به عنوان استعداد برتر آموزشی و پژوهشی حوزه های علمیه شناخته شده ام. در سال های متمادی نیز حائز رتبه های برتر پژوهشی در جشنواره علامه حلی و بانوی کرامت در سطح استان اصفهان بوده ام. در سال 1396 نیز جزء اساتید برتر اصول فقه در سطح استان اصفهان شناخته شدم.

-نقش تحصیلات عالی را در امر پژوهش چگونه ارزیابی می کنید؟

 به نظر من، تحصیلات عالی در امر پژوهش اثر مثبت دارد. به دلیل اینکه وقتی فضای آموزشی، اطلاعات سطح بالاتری را به دانشجو یا طلبه ارائه دهد، آموزش جهت دار می شود و فرد می تواند با نظریات جدید آشنا شود؛ همین امر موجب می شود تا بخواهد شناخت بیشتری نسبت به مسئله پیش روی خود پیدا کند. اما این سخن به این معنا نیست که کسانی که تحصیلات عالی ندارند، نمی توانند در امر پژوهش موفق باشند؛ بلکه به معنای این است که تحصیلات عالی با افزایش اندوخته دانش، می تواند فضای جدیدی را برای پژوهشگر ترسیم کند. در حقیقت، تحصیلات عالی می­تواند قدرت تحلیل و نقد را در فرد تقویت کند به گونه ای که به او کمک می کند تا بتواند به صورت علمی تر و متقن تر به بیان مطالب بپردازد و سخن او در محافل علمی، مورد نظر قرار بگیرد.

-به نظر شما یک پژوهشگر چه زمانی و چگونه در کارش به حد کمال می رسد؟

به نظر من، قدم در مسیر پژوهش، مانند راه رفتن در ساحل یک اقیانوس است که هرچه به آب نزدیکتر می­شویم، ژرفای آن بیشتر می­شود. به این معنا که پژوهش، ذومراتب است؛ یعنی در هر مرحله از پژوهش، ما یک هدفی را برای خود ترسیم می کنیم و برای رسیدن به آن، گام بر می داریم؛ حد کمال برای هر مرتبه ای با مرتبه دیگر متفاوت است و به نظر می رسد که هرچه طی طریق برای امر پژوهش انجام می شود، باز هم راه جدیدتری به روی پژوهشگر باز می شود. پس رسیدن به این کمال، یک امر نسبی است.

-چه موانع و مشکلاتی در امر پژوهش وجود دارد؟

موانع امر پژوهش را می­ توان به موانع شخصی و موانع کلی تقسیم بندی کرد. از جمله موانع شخصی، نداشتن دانش کافی برای شروع یک کار پژوهشی است. داشتن دانش کافی نسبت به نوع پژوهش، کیفیت آن و چرایی و چگونگی انجام پژوهش، بسیار اهمیت دارد. این امر با آموزش صحیح پژوهشگری به صورت برنامه­ریزی شده، می تواند تقویت و تسهیل شود. از موانع کلی نیز می توان به در دسترس نبودن برخی از منابع اشاره کرد. همچنانکه می توان به زیاد بودن واحدهای آموزشی طلاب که در برخی موارد متناسب با رشته تحصیلی آنها نیست نیز به عنوان مانع برای امر پژوهش در بین طلاب نگریست.

یکی از موانع مهم امر پژوهش، نداشتن انگیزه برای چاپ مقالات است. در حقیقت فرآیند زمان­بر پذیرش یک مقاله که در مجلات علمی وجود دارد و نیز هزینه های زیاد آن، رغبت برای پژوهش را کاهش می دهد.

-چه آسیب هایی می تواند تعامل بین تولید علمی و پژوهش را تهدید کند؟

اهمیت ندادن به بحث کیفیت در امر پژوهش می تواند آسیب هایی را از جمله، سرقت علمی، سطحی نگر بودن مقاله و مواردی مانند آن را به همراه داشته باشد. توجه به امر کمیت و تعداد مقالات باید به اندازه ای باشد که پژوهشگر از هر راهی نخواهد میزان مقالات خود را افزایش دهد. یکی دیگر از آسیب هایی که در این زمینه می تواند تهدید کننده باشد، توجه به امر آموزش صرف، بدون در نظر گرفتن پژوهش است. یعنی داشتن نگاه متعادل در این زمینه می تواند راهگشا باشد. نه آموزش بدون پژوهش می تواند اثر لازم را داشته باشد و نه پژوهش بدون آموزش می تواند اثرگذار باشد. این دو ملازم یکدیگرند.

-توصیه و راهکارهای سرکار عالی برای ارتقا وضعیت و سطح کار تحقیقی پژوهشگران چیست؟

راهکارهای پیشنهادی را می توان در قالب موارد زیر برشمرد:

الف) آموزش صحیح شیوه های پژوهش و پژوهشگری و استفاده از اساتید مجرب در این زمینه

ب) ارائه راهکارهای عملی برای پژوهش و تولید علم و توجه دادن طلاب به اهمیت دادن به بحث سرقت علمی

ج) ارائه راهکارهای جستجوی صحیح و سریع

د) تشویق طلاب پژوهشگر

ه) فراهم کردن امکان چاپ مقالات طلاب در مجلات معتبر علمی با ایجاد مجلات معتبر در خود مراکز طلاب یا رایزنی با مجلات معتبر دیگر

و) توجه به امر پژوهش در بین اساتید و در نظر گرفتن این امر برای امتیاز آنها نسبت به اساتید غیر پژوهشگر

-فرصت های پژوهشی مراکز پژوهشی را چه چیزی می دانید؟

فرصت های پژوهشی در زمینه پژوهش در هر رشته ای با رشته دیگر متفاوت است. اساتید مجرب سطوح بالای حوزوی می ­توانند با رصد این موضوعات، پژوهشگران را به پژوهش در همان راستا ترغیب کنند و چالش ­های هر موضوعی را به عنوان اولویت پژوهشی در نظر بگیرند.

 از همراهی بزرگوارانه سرکارعالی سپاسگزاریم