پایگاه خبری و رسانه ای حوزه‌های علمیه خواهران | نظام آموزشی ـ تربیتی حوزه های علمیه خواهران با حفظ اصول اساسی حوزه های علمیه تشیّع، متناسب با ویژگی های اختصاصی بانوان و نیازهای جامعه طراحی شده است. یكی از ویژگی های این نظام، طراحی آن در قالب مقاطع تحصیلی كوتاه مدت و هدفمند است كه به دنبال تحقق اهداف كلان شامل تربیت خواهران دین شناس، صاحب نظر، متخلِّق به اخلاق اسلامی، توانمند در تبلیغ، ترویج آموزه های دینی و دفاع از باورها و ارزش های مکتب حیات بخش قرآن و اهل‌بیت علیهم السلام، تدریس، تحقیق، تألیف، مدیریت فرهنگی، پاسخ گو به نیازهای علمی ـ معرفتی و اخلاقی بانوان است.

معاونت آموزش حوزه های علمیه خواهران با 5 اداره کل عهده دار سیاست گذاری اجرایی، برنامه ریزی، هدایت و راهبری و نظارت و ارزیابی امور آموزشی حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور می‌باشد که یکی از ادارات این معاونت با عنوان اداره کل تحصیلات تکمیلی عهده دار فعالیت های آموزشی متعددی در سطوح 3 و 4 تحصیلی است که جهت آشنایی با فعالیت های این اداره کل با خانم راضیه میرعلی ملک، مدیرکل این بخش گفت‌وگویی داشته ایم که مشروح آن تقدیم علاقه مندان می شود.

ـ لطفا توضیحاتی در مورد حیطه وظایف این اداره کل می دهید که در معاونت آموزش عهده دار چه اموری است و برای چه بخش هایی تصمیم سازی می کند؟

اداره کل تحصیلات تکمیلی عهده دار فعالیت های آموزشی متعددی است، علاوه بر راهبری و نظارت بر اجرای صحیح برنامه های درسی، رصد میزان عملکرد حوزه های علمیه خواهران در پیشرفت محتوای تحصیلی از جمله کیفیت آموزش سرفصل های دروس در هر ترم تحصیلی و دستیابی به اهداف تعیین شده هر واحد درسی را بر عهده دارد. «آسیب شناسی رشته های موجود» به منظور بهبود و به روزرسانی محتوای آموزشی سطوح عالی و «پیگیری تصویب رشته های جدید» ازکارگروه های علمی مرکز در جهت دستیابی به رشته‌ها وگرایش‌های مختلف تحصیلی کارآمد و پاسخگو به نیازجامعه از دیگر اولویت های مهم این اداره است.

اکنون مدارس علمیه سطح 3، مجری 12 رشته آموزشی هستند که دو رشته جدید نیز به تازگی وارد عرصه آموزش شده است تا بدین سان قدرت پاسخگویی و تأثیرگذاری طلاب نسبت به مسائل روز جامعه در حوزه زنان و خانواده افزایش یابد.

برگزاری آزمون های جامع و زبان عربی (اشتمال) در سطح چهار نیز از جمله وظایف این اداره است. فرآیند برگزاری این آزمون گاه با واسپاری امور به مدیریت استانی و گاه با اجرای آن به صورت متمرکز صورت می پذیرد که ارائه آیین نامه‌ای متقن در این زمینه در دست اقدام است.

لازم به ذکر است که بررسی منابع آزمون زبان و فرایند برگزاری آزمون جامع از جمله برنامه های مهم و در حال کارشناسی این اداره کل است.

از دیگر مجموعه های تحت نظر این اداره متکفل «تهیه و تنظیم تقویم تحصیلی، صدور مدارک دانش آموختگان، تنظیم آیین نامه و دستورالعمل های مرتبط با امور فراغت از تحصیل، پاسخگویی به استعلام های درخواستی مراکز علمی و استخدامی و بررسی امور مرتبط با کمیسیون موارد خاص نظارتی ویژه طلاب سطوح عالی است.

این اداره عهده دار ساماندهی، ارتقاء و اعطای مدرک به طلاب فاقد مدرکی است که پیش از نظام آموزشی جدید در سطوح 3 و 4 تحصیلاتی را داشته اند. روند ذکر شده پس از فراخوان، شناسایی و برگزاری آزمون های شفاهی و کتبی صورت می پذیرد.

ـ اجرای آئین‌نامه تحصیلات تکمیلی و مقررات آموزشی به چه صورت است؟

اجرای آئین‌نامه های تحصیلات تکمیلی و مقررات آموزشی به خوبی صورت می پذیرد هر چند بازنگری و تجدید نظر در این قوانین در حال پیگیری و سپری شدن فرایند مربوطه است تا بتوانیم به یک دفترچه قوانین منسجم در حوزه تحصیلات تکمیلی برسیم.

ـ در رابطه با بیشترین بخش مقررات و قوانینی که در حیطه اداره شما بوده و نیازمند بازبینی و اصلاحات است، توضیح بفرمایید؟

ما یک سری مقررات و قوانینی داریم که این مقررات و قوانین در حیطه رسیدن مدارس به مجوز سطح سه و چهار است؛ این به دست امور حوزه‌ها است و ما باید به لحاظ توانمندی علمی مدارس و سطحی که در هر استان وجود دارد، تغییراتی در این قوانین و مقررات داشته باشیم.

ـ در بخش پایان‌نامه نویسی وجود چه قوانین و روندی را موجب سرعت بخشیدن به تکمیل پایان‌نامه‌های فارغ‌التحصیلی طلاب می‌دانید؟

معاونت پژوهش در حوزه ارتقاء سطح پژوهشی طلاب و امور پایان نامه تلاش های فراوانی را انجام می دهد لیکن در جلسات هم اندیشی با این معاونت درخواست تسریع فرآیندهای تصویب طرح‌نامه اجمالی و تفصیلی را داشته ایم. عدم توانمندی کامل طلاب در امر نگارش،  اشتغالات فراوان اساتید راهنما و رفع مشکلاتی که سامانه دارد از امور مورد توجه هر دو معاونت بوده است.

علاوه بر پیشنهادات خاص معاونت پژوهش در این زمینه، اداره کل تحصیلات تکمیلی نیز دغدغه ویژه ای را نسبت به پررنگ شدن بحث های پژوهشی در سرفصل های آموزشی دارد؛ لذا «اشراب واحدهای آموزشی با رویکرد پژوهش محوری» از کارگروه های علمی مستقر در مرکز درخواست گردیده تا نسبت به ارزشیابی های رشته های تحصیلی و تقویت این امر، باز بینی هایی صورت پذیرد.

درخواست‌هایی چون حذف و یا جایگزینی پایان‌نامه با اموری دیگر در سطوح عالی زمینه اجرایی ندارد، ولیکن می توان در راستای رشته های تحصیلی کارهای عملی و تحقیقی را از طلاب خواست و جهت غنای مهارت های پژوهشی کارورزی‌هایی را نیز تعریف کرد.

به طور مثال در رشته هایی که بستر کار تلفیقی با پایان نامه وجود دارد مناسب است که این وجهه لحاظ شود؛ برای مثال اگر کسی خواستار فارغ التحصیلی در رشته تربیت دینی کودک و نوجوان و یا مشاوره خانواده است می تواند در کنار نگارش صفحاتی محدود از پایان نامه یک کار کارورزی، عملیاتی و کارگاهی با خروجی تحقیق میدانی داشته باشد تا سطح دانشی خود را با انجام کارهای مهارتی به سطح مطلوب برساند و نتایج علمی خود را جهت رفع معضلات و مسائل موجود جامعه عرضه دارد.

نکته قابل توجه دیگری که در امور پایان نامه ها  مورد غفلت قرار گرفته و در بسیاری از مجامع علمی دنیا متداول است، این امر است که خود طلاب اهتمام به نگارش آسیب های موجود در حوزه‌های مختلف سازمان چون برنامه‌های درسی، فرآیندهای پژوهشی و ... در قالب پایان نامه داشته باشند، که یقیناً این امر می تواند به کاهش مسائل و مشکلات هر سازمان در ابعاد مختلف کمک کند.

ـ در بحث پذیرش در مقاطع تکمیلی در حوزه‌های علمیه چه فاکتورها و معیارهایی باید در نظر داشت تا دانش آموختگان با توانمندی بالاتر تربیت شوند؟

با توجه به رسالت و تأثیرگذاری طلاب سطوح عالی در عرصه های امور تبلیغی، تدریس و پژوهشگری باید افرادی مورد پذیرش در سطوح عالی قرار گیرند که سطح  توانمندی علمی و مهارتی خوبی داشته باشند؛ لذا نیازمند مداقه بیشتر در معیارهای شخصیتی و علمی طلاب در زمان پذیرش مقاطع سطح 3 و 4 هستیم، تا افرادی دغدغه مند و کارآمد وارد این عرصه شوند و به خروجی و چشم انداز مورد نظر برسیم.

ـ میزان حضور اجتماعی خواهران حوزوی سطوح عالی (خصوصاً سطح 4) نسبت به طیف های دیگر چگونه است و در صورت نیاز به رشد این حضور، چه فرایندی جهت رشد نسبی آن باید صورت گیرد؟

در پاسخ به این پرسش باید به چند نکته توجه داشت:

اول اینکه: تعداد طلاب خواهران مشغول به تحصیل در سطح چهار نزدیک به هزار نفر هستند و محصلین مقطع ارشد و دکترای دانشگاه ها خیلی بیش از این تعداد است؛ این تعداد  افراد با تعداد کثیر در جامعه ایران نمی‌تواند مقابله کند.

دوم اینکه: درصد بالایی از طلاب خواهر سطح چهار ما از نظر علمی و فکری افراد توانمندی هستند؛ اینکه چگونه می‌توان از آنها در امور اجتماعی بهره برد، نیازمند زیرساخت های مختلفی است. برخی از این زیر ساخت ها باید از سوی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران خصوصا ًبا همت مضاعف بخش روابط عمومی و معرفی طلاب به رسانه های دیداری و شنیداری، تعامل با مراکز علمی معتبر و ...  صورت پذیرد و برخی دیگر نیز وابسته به تلاش خود طلاب و ارتقاء مهارت های لازم از سوی ایشان است.

طلاب خواهر  همانند حوزه برادران، لباس فرم شناخته شده ای ندارند هم چنین نامگذاری مقاطع تحصیلی ایشان به سطوح 2، 3 و 4 که معادل لیسانس، ارشد و دکتراست،  نماد بیرونی آشنایی برای جامعه ندارد، همه این موارد سبب می‌شود تا طلاب خواهر، در ظاهر منزلت اجتماعی لازم را در جامعه پیدا نکنند چرا که شناخت مناسبی از جایگاه ایشان وجود ندارد، لذا کمک به این امور و جعل الفاظی برای این سطوح باید در دست اقدام قرار گیرد.

ـ درباره آسیب‌هایی که فرمودید؛ آسیب‌هایی که بعضاً طلاب خواهر در سطوح بالای حوزه با آن درگیر می‌شوند توضیحاتی بفرمایید؟

در این حیطه چندین مسئله وجود دارد:

یکی مسئله پایان‌نامه است که به جهت  عدم توانمدی کافی طلاب خواهر در مهارت‌های پژوهشی و دیگر عوامل با معاونت پژوهش جلساتی را داشته ایم تا به رهیافتی در این بخش برسیم.

مسئله دیگر بحث آزمون جامع و زبان مقطع سطح 4 است که جهت تسهیل امور طلاب، الگوهای مختلفی مورد بررسی  و آسیب شناسی قرار گرفته و بناست که بهترین الگو بر اساس بهترین بازخورد اجرا گردد.

مسئله دیگر در خصوص طلابی است که به جهت اشتغال به کار، در امر فارغ التحصیلی مشکلاتی را دارند چرا که این گروه در کنار امور درسی و پژوهش‌های خود با بحث تداخل خانه‌داری و مسائلی که باید در بحث فرزندآوری و غیره دارند مشکلات و مسائلی برایشان ایجاد می‌ شود، به همین جهت «طرح بورسیه کادر مدارس» در دستور کار است تا با حمایت از جایگاه ایشان در حوزه های مختلف زندگی، مشکلات به حداقل برسد.

ادامه دارد...