به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه های علمیه خواهران، خانم لیلا سادات داودی، استاد حوزه علمیه خواهران در نشست علمی پژوهشی «شاخصه های اخلاقی پژوهشگران در حوزه های علمیه» در جمع طلاب مدرسه علمیه حضرت نرجس(س) شاهین شهر استان اصفهان، یکی از شاخصه های اخلاق پژوهشی را نیت الهی داشتن عنوان کرد و گفت: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: نیت مؤمن بهتر از عمل اوست و در جایی دیگر فرمودند: ارزش اعمال بستگی به نیت ها دارد و بهره هر کس از عملش مطابق نیت اوست.

وی ادامه داد: ماهیت هر عملی با توجه به نیتی که فرد در انجام آن داشته، مشخص می شود، زیرا اعمال ما تنها جنبه ی ظاهری و دنیوی ندارد. اگر قصد و نیت الهی باشد، اجر و پاداش تحقیق و پژوهش مضاعف خواهد بود.

استاد حوزه علمیه خواهران، از دیگر شاخصه های اخلاق پژوهشی را توکل به خدا دانست و گفت: توکّل از مادّه وکالت و به معنای سپردن کارها به خدا و اعتماد به لطف اوست و پرواضح است که به معنای دست کشیدن از تلاش و کوشش نیست، بلکه انسان تا آنجا که در توان دارد، باید تلاش کند و منزلگاه ها را یکی بعد از دیگری با تمام توان بپیماید، امّا آنچه از توان او بیرون است به خدا واگذارد و از الطاف جلیّه و خفیّه او مدد بطلبد. امام علی(ع) فرمود: کسی که بر خدا توکّل کند، مشکلات در برابر او خاضع، و اسباب برای او سهل و آسان می گردد. (غررالحکم حدیث ۹۰۲۸)

وی بر احترام به پژوهشگران پیشکسوت تاکید کرد و گفت: پژوهش های نو و جدید، در حقیقت نتیجه و محصول زحمات و پژوهش های پیشینان و دانشمندان گذشته است. پژوهشگران و محققان در هر دوره ای با بهره گیری از یافته ها و پژوهش های محققان گذشته می کوشند تا کاروان علم و دانش و اندیشه را پیش ببرند و افق های جدیدتری به روی خود و بشریت بگشایند، به همین جهت بر هر محقق و پژوهشگر شایسته و بایسته اخلاقی است که از دانشمندان و علمای گذشته به نیکی یاد کرده و زحمات و تلاش های آنها را فراموش نکند و به تعبیر دیگر مراتب اساتید را مراعات نماید؛ زیرا دانشمندان و محققان اسبق، اساتیدِ پژوهشگران سابق بودند و پژوهشگران سابق نیز اساتید و راهنمایانِ اندیشوران امروز. پیامبر اکرم(ص) فرمود: هرکس عالم و دانشمندی را گرامی بدارد مرا گرامی داشته و هر کس مرا گرامی بدارد، خدا را گرامی داشته است. (جامع الاخبار ص ۳۹)

خانم داوودی، شجاعت در پژوهش را این طور بیان کرد: پژوهشگر باید شجاعانه دنبال حق و حقیقت باشد و بعد از رسیدن به نتیجه به دلیل اینکه ممکن است بسیاری از افراد آن را نپذیرند، از مطرح کردن آن نهراسیده و با شجاعت و شهامت از نظریه خود دفاع کند. امام علی(ع) فرمود: شجاعت زینت است و ترس عیب است. (شرح غرر الحکم ج ۷ ص ۱۷۱)

وی با اشاره به حدیثی از امام صادق(ع) که فرمودند: خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد، مگر این که راست گویی و اداء امانت نسبت به نیکوکار و بدکار جزو تعلیمات او بود، بیان کرد: هر پژوهشگری اخلاقاً موظف است منبع و مدرک هر مطلبی را که نقل کرده، ذکر کند. همچنین امانت داری در تحقیق و پژوهش اقتضاء می کند که در نقل قول ها و یا در استناد به سخن دیگران از قطعه کردن مطالب که مخل مراد کامل آن نقل است، پرهیز شود.

استاد حوزه علمیه خواهران، روحیه حقیقت جویی در پژوهش را از ویژگی های پژوهشگران دانست و گفت: شایسته و بایسته است پژوهشگر همواره روحیه حقیقت جویی و حقیقت طلبی داشته باشد و همه تلاش و زحمت خود را در کشف حقیقت صرف کند. زیرا حق و حقیقت است که باقی خواهد ماند.

وی با بیان حدیثی از امام حسن(ع) که فرمودند: هیچ جمعیّتی در کار خود با یکدیگر مشورت نکردند مگر این که به خیر و صلاح خویش رهنمون شدند، بیان داشت: از اخلاق پژوهش این است که تحقیقات علمی تا جایی که امکان دارد به صورت گروهی انجام گردد، زیرا از هر جهت مفیدتر از کارهای فردی و شخصی است، به عبارت دیگر پژوهش های فردی هر چند در جای خود مفید و ارزنده است، اما اتقان پژوهش های گروهی قابل مقایسه با پژوهش های فردی نیست.
 

استاد حوزه علمیه خواهران، پژوهشگران را به پرهیز از شهرت طلبی و دنیاخواهی توصیه کرد و گفت: هر کاری اگر به برای هوای نفس و دنیا باشد، مذموم است، حتی اگر نماز، روزه و احسان نیز برای هوای نفس و دنیا باشد مذموم و باطل است، اما اگر آن کار برای امور اخروی یا برای برپایی احکام دین و یا امور دنیوی که منافاتی با امور معنوی و اخروی ندارد، باشد، نه تنها ناپسند نیست، بلکه پسندیده و ممدوح نیز می باشد و گاهی در برخی از موارد لازم و واجب نیز خواهد بود. لذا باید به دنیا به دیده وسیله بنگریم و آن را مزرعه آخرت بدانیم و به هیچ عنوان دنیا را برای دنیا و لذت های زودگذر آن نخواهیم.

خانم داوودی، پرهیز از سرقت علمی را لازمه ی کار پژوهشگری عنوان کرد و گفت: محققِ با اخلاق، هیچگاه مطالب دیگران را به اسم خود منتشر نمی کند و حقوق فکری و معنوی افراد دیگر را محترم می شمارد.

وی از دیگر آموزه های مهم اخلاقی را فضیلت تواضع دانست و گفت: پژوهشگران و محققان نیز شایسته است خود را با این صفت، آراسته کنند و از تکبر و فخرفروشی به شدت بپرهیزند. پیامبر اکرم(ص) فرمود: تواضع، جز بزرگی بر انسان نمی افزاید، پس تواضع کنید تا خداوند شما را بلند مقام سازد.(کنزل العمال ح ۵۷۱۹). امیرالمومنین(ع) نیز فرمود: ثمره و نتیجه تواضع، محبّت است و ثمره و نتیجه تکبّر، دشنام و ناسزاگویی مردم است. (غرر الحکم حدیث ۴۶۱۳) 

استاد حوزه علمیه خواهران، پژوهشگران را به تقویت روحیه انتقادپذیری توصیه کرد و گفت: اگر منتقدی حرف حق و مطلب صحیحی را تذکر داد، آن را با کمال افتخار بپذیرند و از منتقد خود تشکر و قدردانی کنند. چنانکه صادق آل محمد(ص) فرمود: محبوب ترین برادرانم کسی است که عیب هایم را برایم گوشزد کند.