به گزارش پایگاه خبری و رسانه‌ای حوزه‌های علمیه خواهران، حجت‌الاسلام والمسلمین آقایاری در نشست پژوهشی «شخصیت شناسی علامه طباطبایی» که از سوی معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهرا(س) زنجان برگزار شد، در سخنانی گفت: علامه طباطبایی یکی از شخصیت‌های گران‌سنگ و وزین جهان تشیع بودند و امروز چهلمین سالگرد ارتحال ایشان را گرامی می داریم.

وی تصریح کرد: خداوند در آیه 11 سوره مجادله می‌فرماید: «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ» از میان دانشمندان فقط علما هستند که خشیت دارند. علامه شخصیت ذوابعادی دارند و باید از ابعاد و اضلاع مختلفی بحث را مطرح کرد.

بعد علمی

استاد سطح عالی حوزه بیان داشت: شخصیت ایشان کاملا علمی بود؛ چون علامه طباطبایی، در طول 81 سال از عمر شریفشان کارهای علمی گران‌سنگی انجام دادند و شاگردان طراز اول و مثمرثمری را تحویل جامعه علمی و فرهنگی و سیاسی دادند. از جمله شاگردان علامه؛ شخصیت والای علمی و معرفتی همچون علامه جوادی آملی؛ شهید بهشتی، امام موسی صدر؛ آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله عزالدین زنجانی؛ آیت الله مصباح؛ سیدجلال آشتیانی و آیت الله نوری همدانی هستند.

وی خاطرنشان کرد: تربیت این قشر شاگردان نشانگر این است که علامه چه شخصیت علمی والایی داشت؛ شخصیتی که عمیقاً مصداق «وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ» بود. نمونه دیگر مناظره علامه با فیلسوف جهان غرب، پرفسور هانری کربن که به صورت مکتوب آمده هیچ شخص منصف و عالمی نیست که این مناظره را ببیند و پی به شخصیت ایشان نبرد. این مناظره در سیره اهل بیت(ع) به خصوص امام رضا(ع) هم بود. آثار علامه غنای علمی دارد از جمله تفسیر شریف المیزان که دایره‌المعارفی از دین مبین اسلام است و بحث‌های پیچیده را با تخصص خاص مطرح کرده و آن هم با روش تفسیر قرآن به قرآن که مستند به آیه 7 سوره آل عمران بوده که می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ مِنْهُ آیَاتٌ مُحْکَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَا»

حجت‌الاسلام والمسلمین آقایاری در ادامه بیان داشت: ایشان در تفسیر المیزان درباره تفاوت ظریف در «هُم درجات» و «لَهُم دَرجات» بیان می‌کنند؛ «هُم درجات» بار معناییش نسبت به «لَهُم دَرجات» است. «هُم درجات» یعنی مومنین به جایی می‌رسند که خودشان درجه می‌شوند. در حالی‌که زمحشری هر دو این‌ها را یکسان می‌داند.

وی یکی از نشانه‌های شخصیت علمی علامه طباطبایی را نگارش کتب علمی و عمیق از جمله تفسیر المیزان؛ بدایه الحکمه و نهایه الحکمه در حوزه فلسفه؛ کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم عنوان کرد که موجب شد بسیاری از جوانان مسلمان از هلاکت در کفر نجات یابند؛ کتاب شیعه در اسلام؛ حاشیه بر اسفار، حاشیه بر کفایه؛ سنن النبی؛ رساله انسان از آغاز تا انجام نیز از دیگر آثار علامه بودند. علامه ذوق شعری داشتند؛ دیوان شعر که اشعار نغز و لطیف دارند.

بُعد اخلاقی و رفتاری علامه طباطبایی

پژوهشگر برتر حوزه علمیه عنوان داشت: مرحوم استاد سید «محمد باقر موسوی» صاحب ترجمه تفسیرالمیزان فرمود: «روزی برای مقابله ترجمه المیزان خدمت علامه طباطبایی رفتم. به من فرمود: برادرم از تبریز برای من نامه نوشته و در آن تذکر داده است که یکی از بزرگان با روح پدرم ارتباط پیدا کرده و پدرم به او فرموده است من از همه فرزندانم راضی هستم، ولی آن پسرم که در قم است (علامه) با اینکه امکانات بسیاری دارد، چیزی از آن‌ها را برای من نفرستاده است. سپس علامه فرمود:‌ به همین دلیل تصمیم گرفته‌ام اگر نگارش این کتاب در پیشگاه خدا ثوابی داشته باشد، ثواب آن را به پدرم اهدا کنم و تو گواه باش که من چنین عهدی کردم. من هم به علامه عرض کردم: شما نیز گواه باش که ثواب ترجمه این تفسیر را به پدر و مادرم اهدا کردم. آیت الله سبحانی می‌فرماید: ما با اینکه با علامه طباطبایی انس بیشتری داشتیم به یاد نداریم مطلبی را سوال نشده بفرمایند یا تظاهر به علم کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین آقایاری به اخلاص و تعبد علام طباطبایی اشاره کرد و اظهار داشت:  علامه اهل عمل به واجبات و مستحبات و دائم الذکر و عرفان و تهجد بودند. در ماه مبارک رمضان قبل از نماز و افطار به حرم حضرت معصومه(س) می‌رفتند و زیارت می‌کردند. ایشان همچنین خوش برخورد بوده و با اهالی منزل برخورد محبت‌آمیز و کریمانه داشت؛ کم حرف بوده و پرحرفی را سبب تضعیف و کم شدن حافظه می دانست؛ در حالی‌که جامع علوم منقول و معقول بود، بسیار ساده صحبت می‌کردند. افراد خیال می‌کردند که ایشان فرد عادی است. پس هم مردم‌دار بودند و هم توجه شان به غایت حوزه‌های علمیه و علما که حفظ دین است؛ بود.

وی آشنایی علامه به مقتضیات زمان و داشتن شرح صدر را از دیگر خصوصیات علامه برشمرد و بیان داشت: از جمله شاگردان ایشان شهید مطهری هست و علامه طباطبایی شخصیتی بودند که همراه امام بودند و آشنا به مقتضیات زمان بودند. از هوی و هوس به دور بودند و مصداق «العالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِس» بودند. ایشان انسانی مهربان و وسیع القلب و وارسته و متواضع بودند و با شاگردانشان ساعت‌ها گفتگو می‌کردند و از مدرسه تا منزل مشایعت می‌کردند. علامه از نظر فردی، خطاط برجسته و نقاش و طراح ورزیده؛ طبع روان شاعرانه؛ اسب سوار، تیرانداز ماهری بودند و مهارت‌های زیادی داشتند.