به گزارش پایگاه خبری و رسانه‌ای حوزه‌های علمیه خواهران، آبادان برای همه ما ایرانیان با جنگ و دریا و ماهیگیری عجین شده، شهری مرزی که معبری برای رسیدن به عراق است و البته گرمایی به شدت سوزان. همین شهر سوزان، مدرسه علمیه فعالی دارد که سال‌هاست طلاب را در گرمای شرجی به حوزه و درس و بحث کشانده و توانسته آنها را به دریای شگفت دین و اخلاق بکشاند. گفت‌وگویی صمیمانه با زهرا مرادی‌اندیش، نویسنده کتاب «مصادیق اخلاقی اعتقادی در قرآن و روایات» و مدیر مدرسه علمیه تخصصی فاطمه‌الزهراء(س) داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید؛

ـ خودتان را معرفی کنید و بفرمایید مسیر مدیریتی شما چگونه آغاز شد؟

زهرا مرادی اندیش هستم، حدود ۳۱ سال است که توفیق خدمت در حوزه علمیه را دارم و از سال ۱۳۷۸ مدیریت مدرسه علمیه تخصصی فاطمه‌الزهراء آبادان را بر عهده دارم، ۱۴ ترم نیز مدرس مدرسه علمیه کوثر خرمشهر بودم و ۳۱ سال به امر تبلیغ و سخنرانی در این شهرها مشغول هستم.‌ طلبگی را از مدرسه علمیه کوثر خرمشهر در سال ۷۲ آغاز کردم، همزمان با تحصیل، مشغول به تبلیغ در سطح شهر خرمشهر و آبادان شدم و به عنوان معاون فرهنگی و مدرس در خدمت طلاب بودم، علاوه‌ براین در مدارس دخترانه سطح شهر جهت انس بیشتر با دختران جوان در کسوت معلمی و پس از آن به عنوان مسئول انجمن‌های اسلامی مدارس شهرستان آبادان و ریاست دانشگاه فرهنگیان آبادان تاکنون در حال فعالیت هستم.

ـ وضعیت آموزشی مدرسه علمیه فاطمه‌الزهراء آبادان را شرح دهید؟

در حال حاضر ۲۰ استاد سطح ۲ و ۳، صد و ۶۴ طلبه در حال تحصیل سطح دو، ۵۹ طلبه نیز در سطح سه مشغول هستند، ۳۰۵ نفر دانش‌آموخته داریم و اکثر اساتید سطح ۳ از خارج شهر جهت تدریس دعوت می‌شوند.

ـ برای جذب طلاب جدید برنامه خاصی دارید؟

برای جذب طلبه به حوزه علمیه، برنامه‌ریزی جامع و منظم ضروری است که می‌تواند شامل مراحل و فعالیت‌های متنوعی باشد، از جمله برگزاری کارگاه‌های آموزشی و فرهنگی درباره اهمیت تحصیلات حوزوی و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی، تشکیل جلسات مشاوره‌ای با حضور روحانیون و فارغ‌التحصیلان حوزه علمیه در راستای به اشتراک گذاری تجارب شخصی، تأسیس گروه‌های پیگیری و نشاط مانند تشکیل گروه‌ها یا کانون‌های فرهنگی در مدارس برای بررسی مسائل دینی و اجتماعی و تشویق به آموختن علوم اسلامی و برگزاری برنامه‌های تفریحی آموزشی مانند مسابقات فرهنگی و مذهبی. سازماندهی بازدیدها برای دانش‌آموزان، تا با محیط‌های آموزشی و فراگیری علوم دینی گفت‌وگو کنند و با فضای حوزه آشنا شوند. استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، تولید محتواهای دیجیتال، ویدئوها و پادکست‌هایی درباره اهمیت حوزه‌های علمیه و موفقیت‌های طلبه‌ها و راه‌اندازی کلینیک‌های آنلاین برای پاسخ به سوالات و دغدغه‌های دانش‌آموزان و والدین، برقراری ارتباط با خانواده‌ها، با استفاده از این روش‌ها و ایجاد فضای مناسب برای تشویق دختران به تحصیلات حوزوی، می‌توان به جذب بیشتر طلبه در حوزه علمیه کمک کرد.

ـ چه اقدامات و برنامه‌هایی برای طلاب در سال جدید در نظر دارید؟

برای طلاب در سال جدید، برنامه‌های متنوعی می‌توان طراحی کرد که به توسعه علمی، فرهنگی و اجتماعی آن‌ها کمک کند مانند دوره‌های تخصصی و مهارت افزایی در زمینه‌های علوم اسلامی، فقه، حدیث، کلام، تفسیر و خطابه، نویسندگی، فن بیان. وبینارها و جلسات آنلاین جهت بحث و تبادل نظر درباره موضوعات روز دینی و اجتماعی و برگزاری جلسات پرسش و پاسخ به صورت آنلاین با تأکید بر مسائل مربوط به زندگی طلبگی و حوزه علمیه، برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در راستای بررسی چالش‌ها و فرصت‌های موجود در جامعه و ایجاد کارگاه‌های فرهنگی برای ارتقا مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی طلاب. سفرهای علمی و زیارتی، جهت تقویت ایمان و انگیزه طلاب و برنامه‌ریزی برای بازدید از مراکز علمی و پژوهشی دیگر علمای دین و فهم عمیق‌تر از علوم اسلامی، تشکیل کانون‌های علمی و پژوهشی برای پژوهش و بررسی موضوعات مختلف دینی و اجتماعی با همکاری طلاب، تشویق طلاب به نگارش مقالات و پژوهش‌های علمی برای انتشار در نشریات حوزه، برگزاری طرح‌های خدمات رسانی به جامعه مانند کمک به نیازمندان، برگزاری کلاس‌های آموزش قرآن و علوم دینی، مشارکت در برنامه‌های خیریه و فعالیت‌های اجتماعی برای ایجاد ارتباط نزدیک‌تر با جامعه، پشتیبانی روانی و مشاوره‌ای، فراهم کردن خدمات مشاوره‌ای و حمایت روحی روانی برای طلاب به ویژه در مواجهه با چالش‌های زندگی طلبگی، برگزاری کارگاه‌های مدیریت استرس و مهارت‌های زندگی، برگزاری آزمون‌های دوره‌ای برای سنجش پیشرفت علمی طلاب و شناسایی نقاط ضعف و قوت. مشاوره و راهنمایی به طلاب برای بهبود عملکرد تحصیلی و علمی، اجرای این برنامه‌ها می‌تواند به رشد و شکوفایی طلاب کمک نمایدـ

ـ طلاب جدید را برای تحصیل در حوزه، با چه انگیزه‌ای حمایت می‌کنید؟

حمایت از طلاب جدید برای تحصیل در حوزه علمیه نیازمند ایجاد انگیزه‌های قوی و متنوعی است تا آن‌ها بتوانند با اشتیاق و رغبت بیشتری به تحصیل بپردازند این امر با بیان اهمیت تحصیل حوزوی توضیح و تبیین نقش و جایگاه علمای دین در جامعه و تأثیر مثبت آن‌ها بر زندگی افراد، معرفی شخصیت‌های برجسته و موفق در حوزه علمیه که با تحصیلات خود به مسائل مختلف جامعه پاسخ داده و موجب تغییرات مثبت شده‌اند، ایجاد فضای علمی و حمایتی، فراهم کردن محیط‌های آموزشی مناسب و دانش‌محور که طلاب احساس راحتی و انگیزه بیشتری برای یادگیری کنند.

ایجاد فرصت‌هایی برای همکاری با اساتید برجسته و استفاده از تجربیات آن‌ها، برگزاری برنامه‌های تفریحی و آموزنده که باعث ایجاد دوستی و ارتباط میان طلاب جدید با اساتید و سایر طلاب شود، حمایت معنوی و مشاوره‌ای از طریق اساتید و مشاوران، به‌ طوری‌ که طلاب احساس کنند همواره تحت حمایت هستند. فراهم کردن گروه‌های همفکری و پشتیبانی برای ایجاد تعاملات سازنده میان طلاب، توجه به نیازها و علایق طلاب جهت ارائه برنامه‌های آموزشی متناسب با آن، ایجاد فرصت‌های خدمات اجتماعی جهت ارتقاء مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی، فراهم کردن فرصت‌های پژوهشی مثل تشویق طلاب به ورود به عرصه‌های پژوهشی و ارائه پشتیبانی برای انجام تحقیقات و ارائه مقالات علمی، ایجاد فضای تحصیلی برای طلاب تا بتوانند ایده‌های خود را پیاده‌سازی و دستاوردهای علمی داشته باشند.

ـ با توجه به آسیب‌های اجتماعی که در این چندسال بوجود آمده، آیا حوزه علمیه شما اقدامی برای رفع آنها انجام داده یا خیر؟

حوزه‌های علمیه به عنوان نهادهای آموزشی و فرهنگی در زمینه علوم دینی، نقش مهمی در تحقق اهداف اجتماعی و برطرف کردن آسیب‌های اجتماعی دارند. از جمله عملکردها می‌توان به امور آموزش و آگاهی‌بخشی، برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی در زمینه‌های مشاوره اجتماعی، روان‌شناسی و آسیب‌شناسی اجتماعی برای عموم مردم و اجتماعات دانش آموزی، سخنرانی در رابطه با آسیب‌های اجتماعی، نظیر اعتیاد، طلاق، فقر و بی‌خانمانی، در منبرها و جلسات عمومی، پژوهش و بررسی آسیب‌ها، انجام تحقیقات و پژوهش‌های علمی برای شناسایی و بررسی آسیب‌های اجتماعی و ارائه راهکارهای علمی و دینی به این مشکلات، مشارکت در کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی برای بررسی ابعاد مختلف آسیب‌های اجتماعی و ارائه نتایج به جامعه، مشاوره و حمایت روانی، کمک‌های روان‌شناختی در حوزه علمیه برای ارائه خدمات مشاوره به افراد و خانواده‌ها، آموزش طلاب برای ارائه مشاوره‌های اجتماعی و روانی به نیازمندان در جامعه برای تمامی مقاطع سنی اشاره کرد.

فعالیت‌های اجتماعی و جهادی، برگزاری طرح‌های جهادی و خدمات اجتماعی توسط طلاب، به‌ویژه در نقاط آسیب‌دیده و بی‌دفاع جامعه، ایجاد کمپین‌های حمایتی برای کمک به اقشار آسیب‌پذیر جامعه مانند معتادان، زنان سرپرست خانوار و دیگر گروه‌های آسیب‌دیده، تعامل با نهادهای اجتماعی و دولتی، همکاری و ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی، دولتی و غیردولتی برای برنامه‌ریزی و انجام پروژه‌های مشترک در جهت رفع آسیب‌های اجتماعی، شرکت در جلسات و نشست‌های مشورتی با مسئولان و کارشناسان اجتماعی برای شناسایی و بررسی مشکلات و چالش‌های موجود از این برنامه‌هاست. ترویج طرح‌های فرهنگی و دینی، برگزاری برنامه‌های فرهنگی و مذهبی برای ارتقاء فرهنگ دینی و مذهبی در جامعه و کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق تقویت ایمان و برقراری ارتباطات اجتماعی مثبت، ترویج ارزش‌های اسلامی نظیر محبت، همدلی و همیاری در میان جوانان و نسل جدید. با این حال، بهبود وضعیت اجتماعی نیاز به همکاری تمام نهادهای جامعه دارد و همکاری و هم‌افزایی بین حوزه علمیه و نهادهای دیگر می‌تواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد.

ـ آیا در ایام خاص تبلیغی مبلغ بانو در سطح محلات و مساجد دارید یا خیر؟

در ایام خاص تبلیغی، حوزه‌های علمیه و نهادهای مرتبط با تبلیغ دین معمولاً اقدام به اعزام مبلغین مخصوصاً مبلغین بانوان به سطح محلات و مساجد شهرها می‌کنند. این نوع تبلیغ می‌تواند شامل برنامه‌های متنوعی باشد که به ترویج فرهنگ دینی، آگاهی‌بخشی و پاسخ به نیازهای مذهبی جامعه کمک کند؛ ایجاد محافل قرآنی، سخنرانی‌های مذهبی و جلسات مشاوره‌ای در مساجد و مراکز فرهنگی محلات با حضور مبلغین بانو. برگزاری مراسم‌هایی مانند شب‌های احیا، اعتکاف، ایام اربعین حسینی ( در مرزها و نجف و کربلا و مسیر پیاده روی اربعین حسینی) مراسمات عزاداری و جشن‌های مذهبی. آموزش و کلاس‌های مهارتی، راه‌اندازی کلاس‌های آموزشی درباره موضوعاتی مانند خانواده، تربیت فرزند، زنان و حقوق شان در اسلام، و دیگر مباحث اجتماعی با محوریت وجهه‌های اسلامی و دینی. برگزاری کارگاه‌های مهارتی برای افزایش توانمندی‌های بانوان در زمینه‌های مختلف. توزیع محتواهای تبلیغی، پخش بروشور، کتابچه و نشریات حاوی اطلاعات دینی و اجتماعی در بین بانوان و خانواده‌ها، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی برای تبلیغ معارف اسلامی و ترویج فرهنگ دینی، مشارکت با سایر نهادها همکاری با نهادهای اجتماعی و فرهنگی محلی برای برگزاری برنامه‌های مشترک در راستای تقویت همبستگی اجتماعی و دینی، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و ترویجی برای ارتقا آگاهی عمومی. مشاوره و حمایت اجتماعی، تشکیل تیم‌های مشاوره‌ای برای کمک به رفع مسائل و چالش‌های اجتماعی واقع در دانشگاه ها، مدارس، مساجد، حسینیه‌ها. ترویج فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر تشویق و آگاهی بخشیدن به بانوان درباره اهمیت امر به معروف و نهی از منکر و راهکارهای عملی برای پیاده‌سازی آن در زندگی روزمره و اماکن عمومی سطح شهر. این برنامه‌ها نه تنها به ترویج آموزه‌های اسلامی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد ارتباط نزدیک‌تر بین طلاب و افراد جامعه، به‌ویژه بانوان، کمک کند و در نهایت به ارتقا سطح آگاهی و فرهنگ دینی در جامعه منجر شود.

ـ طلاب چه آموزش‌هایی دیده‌اند و چه فعالیت‌هایی در شهر دارند؟ (اعم از فعالیت فرهنگی، تبلیغی و تبیینی و اجتماعی)

طلاب آموزش‌های گسترده‌ای را در زمینه‌های مختلف دینی، علمی و اجتماعی دریافت می‌کنند، این آموزش‌ها معمولاً شامل دروس فقهی، اصولی، تفسیر قرآن، کلام، فلسفه، اخلاق اسلامی، روانشناسی، جامعه‌شناسی اسلامی و سایر علوم مرتبط با دین هستند. به علاوه، طلاب آموزش‌های مختلفی را برای فعالیت‌های علمی، فرهنگی، تبلیغی، تبیینی و اجتماعی به‌صورت زیر کسب می‌کنند. آموزش‌های علمی و دینی دروس فقه و اصول فقه به‌منظور آشنایی با احکام شرعی و توانایی استنباط احکام اسلامی، تفسیر قرآن برای فهم عمیق‌تر آیات و مفاهیم قرآن کریم. کلام و فلسفه برای بررسی و تحلیل عقاید و مفاهیم اسلامی و پاسخ به شبهات، اخلاق آموختن ارزش‌ها و اصول اخلاقی اسلامی و تربیت نفس، آموزش‌های مهارتی فن بیان و سخنرانی برای توانایی در ارائه مباحث و تدریس به دیگران. مشاوره و روان‌شناسی برای ارائه مشاوره‌های اجتماعی و روان‌شناختی، استفاده از رسانه و فضای مجازی، آشنایی با شیوه‌های تبلیغ و نشر علوم دینی از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با تکنیک سئو فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی، سخنرانی و خطابه، اعزام طلاب به مساجد و محافل دینی برای ایراد سخنرانی، تدریس و تبیین مسائل دینی، برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی برای آگاهی‌بخشی در زمینه‌های مختلف مانند خانواده، تربیت کودک، و مسائل اجتماعی. اجرا و ترویج طرح‌های فرهنگی، برگزاری جشن‌ها و مراسم‌های مذهبی و فرهنگی در سطح محلات، فعالیت‌های اجتماعی و جهادی کمک به نیازمندان، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی مانند توزیع بسته‌های غذایی، لباس و کمک‌های مالی به خانواده‌های نیازمند، طرح‌های جهادی، انجام خدمات اجتماعی از جمله بهسازی و تأمین نیازهای محلات آسیب‌پذیر. پژوهش در مسائل اجتماعی، تحقیق و ارائه راهکارهای عملی برای حل معضلات اجتماعی، ترویج معرفت اسلامی، تألیف و نگارش مقالات، پاسخ به شبهات، برگزاری نشست‌ها و جلسات پاسخ به سؤالات و شبهات دینی، تشکیل گروه‌های آموزشی، باهدف تعلیم و تربیت نسل جدید و آگاهی بخشی به جوانان و خانواده‌ها. از طریق این آموزش‌ها و فعالیت‌ها، طلاب علمیه نه تنها در زمینه علم دین به مهارت‌های لازم دست می‌یابند، بلکه به عنوان مدافعان ارزش‌های اسلامی، نقش مؤثری در ارتقا فرهنگ اسلامی و کاهش آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایفا می‌کنند.

ـ تأثیر این کارها تا الان چه بوده است و چه تغییرات مثبتی در شهرستان/ شهر شما و بین مردم در این چهار پنج سال اخیر گذاشته است؟

حوزه علمیه با فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی که انجام می‌دهد، تاثیرات مثبتی در شهرها و جامعه به وجود می‌آورد، این تاثیرات می‌توانند شامل افزایش آگاهی دینی با برگزاری جلسات و محافل علمی و دینی، تقویت ارزش‌های اخلاقی فعالیت‌های حوزه در زمینه ترویج رفتارهای پسندیده و نیکو در جامعه به کاهش رفتارهای ناپسند کمک می‌کند، کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق مشاوره و ارائه برنامه‌های حمایتی، تقویت نقش بانوان، آموزش‌های خاص برای بانوان و اعزام مبلغین جهت افزایش آگاهی به نقش مؤثر زنان در خانواده و جامعه تشویق زنان به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و دینی که موجب تقویت و توانمندسازی آن‌ها می‌شود. حضور فعال در مسائل اجتماعی، طلاب علمیه با مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی، به عنوان نمایندگانی از دین در جامعه، نقش مؤثری در حل مسائل اجتماعی ایفا می‌کنند، این فعالیت‌ها می‌تواند به برقراری ارتباط نزدیک‌تر بین حوزه علمیه و جامعه و افزایش اعتماد عمومی به علمای دین منجر شود. تقویت همبستگی اجتماعی، فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی مانند مراسمات مشترک و جشن‌ها به تقویت همبستگی و انسجام اجتماعی در میان افراد کمک می‌کند، ایجاد گروه‌های اجتماعی و فرهنگی برای جوانان می‌تواند به ایجاد دوستی‌ها و روابط مثبت در جامعه منجر شود. پاسخ به سوالات و شبهات، برگزاری جلسات و کلاس‌های پاسخ به شبهات باعث افزایش احساس امنیت فکری در جامعه می‌شود، نشر فرهنگ مطالعه و پژوهش، ترویج فرهنگ مطالعه و پژوهش در میان طلاب و عموم مردم، به تقویت فکر و اندیشه و ارتقاء سطح علمی جامعه کمک می‌کند. از این رو، فعالیت‌های حوزه علمیه نه تنها تأثیر مثبتی بر مذهب و اخلاق جامعه دارند بلکه می‌توانند بهبود قابل ملاحظه‌ای در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در شهرها ایجاد کنند و به طراحی و اجرای راهکارهایی برای مشکلات مختلف اجتماعی بپردازند.

ـ چه کارهایی لازم است از این به بعد انجام شود وچه کارهایی تا به‌حال انجام نشده است؟

حوزه‌های علمیه معمولاً در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و علمی فعالیت‌های متنوعی می‌کنند، اما ممکن است برخی از کارها تا به حال به‌طور کامل اجرایی نشده یا نیاز به توسعه و بهبود داشته باشند.

در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنم:

۱. توسعه برنامه‌های رسانه‌ای و دیجیتال، کمبود محتواهای دیجیتال و رسانه‌های مجازی، نیاز به تولید محتوای مؤثر و متخصص در موضوعات دینی و اجتماعی در قالب فیلم، پادکست و مقالات آنلاین بیشتر احساس می‌شود. عدم استفاده گسترده از پلتفرم‌های اجتماعی: حوزه‌های علمیه هنوز به طور کامل از ظرفیت‌های رسانه‌های اجتماعی برای ترویج معارف اسلامی و ارتباط با نسل جوان بهره نبرده‌اند.

۲. تقویت برنامه‌های بین‌المللی، کمبود تعاملات بین‌المللی، حوزه می‌تواند برنامه‌های آموزشی و تبلیغی را برای شیعه‌گزینی در دیگر کشورها ایجاد کند و با حوزه‌های علمیه در دیگر کشورها همکاری بیشتری داشته باشد. آموزش زبان‌های خارجی، توسعه دوره‌های زبان برای طلاب به‌منظور افزایش توانایی ارتباطات بین‌المللی.

۳. آموزش مهارت‌های حرفه‌ای، پوشش ناکافی مهارت‌های حرفه‌ای، با اینکه فعالیت‌های دینی و علمی در حوزه علمیه تأکید زیادی دارند، اما آموزش مهارت‌های حرفه‌ای مانند کارآفرینی، مدیریت و مشاوره به طلاب هنوز به طور کامل توسعه نیافته است، عدم آشنایی با علوم جدید، نیاز به پیشرفت در زمینه آموزش علوم جدید و روزآمد مانند فناوری اطلاعات و علوم اجتماعی.

۴. پاسخ به چالش‌های اجتماعی کارشناسی موضوعات جهانی، وبینارها و همایش‌هایی برای بررسی مسائل جهانی و رویدادهای بین‌المللی با دیدگاه اسلامی.

۵. تقویت مشاوره و روان‌شناسی، برگزاری دوره‌های مشاوره‌ای، توسعه برنامه‌های تخصصی در زمینه روان‌شناسی و مشاوره برای طلاب و فارغ‌التحصیلان حوزه، عدم ارائه خدمات مشاوره‌ای ثابت، ایجاد مراکز مشاوره‌ای رسمی روان‌شناختی و اجتماعی در حوزه به‌منظور ارائه خدمات به عموم.

۶. تحقیق و پژوهش‌های بین‌رشته‌ای، پژوهش‌های بین رشته‌ای، نیاز به تشویق طلاب به انجام پژوهش‌های بین‌رشته‌ای، به‌ویژه در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی، نشر آثار پژوهشی، توسعه نشریات علمی و پژوهشی برای انتشار نتایج تحقیق و پژوهش در زمینه مسائل دینی و اجتماعی. این مسائل و نیازها می‌توانند به عنوان فرصت‌هایی برای توسعه و پیشرفت حوزه‌های علمیه در زمینه فرهنگی، اجتماعی و علمی شناسایی شوند و به بهبود عملکرد و تأثیرگذاری آن‌ها در جامعه کمک کنند.

انتهای پیام/