به گزارش پایگاه خبری و رسانه‌ای حوزه‌های علمیه خواهران، خانم زینب پورحمزه، معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان تهران با حضور در غرفه مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم تهران با اشاره به موضوع خاستگاه‌های اعتقادی مؤثر در عناصر اخلاقی اهل کتاب در گستره آیات قرآن، اظهار کرد: همه ما می‌دانیم، دین با اخلاق ارتباط مستقیم دارد و برای اثبات این ادعا دلایلی را مطرح می‌کنیم که دارای چالش‌های گوناگون است اما اگر به طور اجمالی به این موضوع اشاره کنیم، باید در ابتدا به مقابله با افرادی که غرب را مهد تمدن و اخلاق بدون دین می‌دانند بپردازیم.

وی افزود: فرض جامعه سکولار محض که اثری از دین در آن نباشد در میان جوامع غربی دشوار است زیرا این جوامع قرن ها تحت تأثیر دین بوده‌اند و حتی در دوران دین زدایی نیز دین تاثیر خود را بر ارزش‌ها و رفتار مردم قرار داده است، بنابراین جدا کردن عناصر دینی از غیر دینی در این جوامع دشوار خواهد بود.

معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان تهران ادامه داد: مطلب دیگر آن است که قواعد اخلاقی مانند قوانین حقوقی نیازمند به ضمانت اجرا هستند و دین می تواند به پشتوانه ثواب و عقاب اخروی، این ضمانت را تأمین نماید.

پورحمزه گفت: در زندگی روزمره بارها شاهد این مسئله بوده‌ایم که با وجودی قوانین حقوقی موجود، تخطی از آن مجازات‌هایی را در پی می‌آورد اما شهروندان با ارتکاب جرم و مجازات انجام شده، بخوبی توجیه نشده و آن عمل برایشان به اندازه کافی از آن فعل بازدارنده نبوده است، به عنوان مثال در قوانین راهنمایی و رانندگی، مشاهده می‌کنیم بعضا افرادی هستند که در صورت نبودن پلیس یا ناظر دیگری مانند دوربین‌های نظارتی، بی تفاوت نسبت به چراغ قرمز از چهارراه عبور می‌کنند، آیا این قوانین توجیه ندارند؟ اگر توجیه دارند منِ نوعی نمی‌دانم که چراغ سبز و قرمز برای نظم بهتر و سلامت جان است؟، قطعاً این قوانین توجیه دارند که برای تخلّف از آن‌ها جریمه وضع کرده اند؟ اولا با وجود این توجیهات، چرا برخی از مردم از آنها تخلف می‌کنند؟ دوما چرا علاوه بر توجیه، جریمه نیز در نظر گرفته شده است؟ بنابراین به هیچ عنوان، توجیه الزامات اخلاقی نمی تواند در انسان ایجاد انگیزه در راستای انجام عمل اخلاقی ایجاد کند و این دین است که می تواند با ابزارها و ساز و کارهای خاص خود انگیزه لازم را برقرار کند.

معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان تهران مطرح کرد: مسئله دیگر آن است که عمل اخلاقی را می‌توان، با مقاصد مختلفی به ثمر نشاند، یعنی ظاهر عمل اخلاقی است اما در باطن انجام عمل اخلاقی برای رسیدن به یک هدف غیر اخلاقی و گاها شیطانی صورت بپذیرد، اگر بپذیریم که قصد انسان در ارزش عمل مؤثر است دین به جهت آنکه بالاترین مقاصد قرب الهی را در عمل اخلاقی مدّنظر دارد، منجر به ارزشمندتر شدن عمل اخلاقی خواهد شد.

پورحمزه بیان کرد: مطلب دیگری که می‌توان به آن اشاره نمود آن است که، اخلاق یک امر نسبی است و به این دلیل در بین اندیشمندان در برخی از مصادیق آن اختلاف نظر جدی حاکم می‌شود، بنابراین تمسک به یک نسخه فرا مادی از سوی خالقی که به وجود انسان، طبیعت، صلاح بشر و… مشرف است، عاقلانه تر به نظر می‌رسد.

وی ابراز کرد: با توجه به مقدمه‌ای که بیان شد می‌توانیم به موضوع واکنش دین در برابر عناصر اخلاقی مثبت و منفی به بپردازیم و به تعبیر دیگر قصد داریم که بدانیم گفتمان قرآن کریم در مواجهه با اهل کتاب با نظر به عناصر اخلاقی و خاستگاه‌های اعتقادی آنان چگونه است؟ چرا آیات قرآن در مواقعی در مقام تایید و تسامح با اهل کتاب بر آمده و در مواقعی دیگر به نقد آنان پرداخته؟ این واکنش‌های متفاوت، ریشه در چه عناصری دارد؟

پورحمزه ادامه داد: گاهی می توان قرآن را در موضع تساهل یافت؛ مانند آیه قرآن که می‌فرماید؛ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالصَّابِئُونَ وَالنَّصَارَی مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ و در برخی دیگر از آیات، گویی قرآن کریم در مقام نفی و انکار و نقد است مانند؛ وَإِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ أَأَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ، اتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ، إِلَهَیْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ، همه می‌دانند که ادیان قبل از اسلام که از سوی خداوند و توسط پیامبران پیشین به دست بشریت رسید، متجانس و مرافق با آخرین شریعت بود و همچون دین اسلام ارائه طریق و هدایت عمیق داشته اند، فارغ از تمامی بدعت‌ها و تحریف‌های انجام شده از سوی سودجویان، آنچه که از طرف پروردگار به تمامی بشریت ارسال و خواسته شده، احتفاظ عقاید خالی از انحراف، بوده است تا جامعه به اعمال نیک و رفتارهای ناشی از تقویت اخلاقیات مثبت اهتمام داشته باشند.

معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان تهران افزود: در قرآن کریم نسبت به اهل کتاب به ویژگی‌هایی از قبیل امانت داری و سبقت در اعمال نیک، ارتباط سامانداری با خاستگاه اعتقادی مبتنی بر عملکردهای مثبت افراد اشاره می‌کند، همچنان که به عنوان یکی از مهم ترین معیارهای دینداری و عاملی قابل توجه برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی مطرح شده است. 

پورحمزه اعلام کرد: کینه توزی ناشی از خاستگاه اعتقادی انحرافی به تدریج منجر به تکفیر دگراندیشان و جلوگیری افراد از گرایش به مسیر الهی به عنوان یکی از آثار مترتب بر انحرافات عقیدتی مطرح شده است که رسوخ و تعصب در افکار یا جمود در پذیرش گفتار حق را در بر دارد. 

وی گفت: الوهیت یا خداپنداری مسیح از انحرافات رایج برخی از اهل کتاب است که منجر به ثنویت و تثلیث بسیاری از پیروان این دین آسمانی شده و تمامی اعمال مترتب بر آن را دچار چالش و بحران می سازد، قرآن یک متن وحیانی است که به تمامه از جانب خدا نازل شده و اصالت تاریخی و ادبی منحصر بفردی دارد و در مواجهه با سنت های دینی هم برخی از باورداشت‌های دینی اهل کتاب را منعکس کرده و هم در پی ابلاغ پیام خود بوده است.

انتهای پیام/