به گزارش پایگاه خبری و رسانه‌ای حوزه‌های علمیه خواهران، خانم منیر توکلی مردخی، استاد حوزه علمیه و دانشگاه استان خوزستان در گفت‌وگویی با اشاره به موضوع «بررسی فقهی و حقوقی ارث زنان در نظام خانواده اسلامی»، اظهار کرد: در احکام ارث در برخی از موارد سهم زن با مرد یکسان و در بعضی موارد سهم مرد بیشتر از زن معین شده‌ است، اختلاف سهم‌الارث زن و مرد ممکن است این شبهه را ایجاد کند که این تفاوت و اختلاف عادلانه نیست و برای برقراری عدالت، همچنین دفاع از حقوق زن با توجه به شرایط کنونی اجتماع لازم است تجدیدنظر صورت گیرد و خواستار تساوی در این احکام هستند.

پشت پرده سهم‌الارث زنان

وی ادامه داد: خداوند در آیه ۱۱ سوره نساء می‌فرماید؛ «یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلَادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ ۚ فَإِنْ کُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَکَ وَإِنْ کَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَیْهِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَکَ إِنْ کَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ کَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِی بِهَا أَوْ دَیْنٍ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ لَا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعًا فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا»، با این بیان خداوند در قرآن کریم سهم مرد را دو برابر سهم زن به‌عنوان سهم پایه قرار داده است، استاد مطهری در کتاب نظام حقوق زن در اسلام بیان می‌دارد تساوی را با تشابه یکسان نپنداریم چراکه تشابه با مقتضای زوجیت هماهنگ نیست.

استاد حوزه علمیه و دانشگاه گفت: اسلام نه تنها حق ارث را برای زنان تشریح نمود بلکه به ارث برده شدن زنان را نیز ممنوع کرد، قرآن کریم در سوره نساء آیه ۷ می‌فرماید: «للرجال نصیبٌ مما ترک الوالدان والأقربون وللنساء نصیبٌ مما ترک الوالدان والأقربون مما قل منه أو کثر نصیبًا مفروضًا» برای مردان از آن‌چه پدر و مادر و خویشاوندان از خود به‌جای می‌گذارند سهمی است برای زنان نیز از آن‌چه پدر و مادر و خویشاوندان به‌جا می‌گذارند سهمی است خواه آن مال کم باشد یا زیاد این سهمی است تعیین‌شده و لازم‌الاداء، بنابراین کسی حق ندارد سهم دیگری را غصب نماید. در این آیه شریفه کلمه نساء عطف به رجال نشده و این بیانگر استقلال زنان در ارث همانند مردان است.

وی مطرح کرد: قانون ارث در اسلام بر پایه عدالت اقتصادی، اجتماعی و روانی قانون‌گذاری شده و در آن مسئولیت‌های اجتماعی و خانوادگی هر یک از زن و مرد رعایت شده‌ است، اگر از نگاه منصفانه به قانون ارث بنگریم سهم زنانی که هیچ مسئولیت مالی بر دوش ندارند کاملاً منصفانه و متناسب با کرامت و عزت زنان است اسلام برای زنان شخصیتی همسان با مرد قائل است و نقشی که زن در خانواده ایفا می‌کند را هم مانند مرد و بلکه بالاتر می‌داند، پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم) درباره کرامت زن می‌فرماید؛ «ما اکرم الناس الا کریمٌ و لا اهانهن إلا لئیم»(نهج الفصاحه،ح۱۵۲۰) کرامت زن را پاس نمی‌دارد مگر کسی که خود بهره‌ای از کرامت برده باشد و به زنان جز انسان‌های پست اهانت نمی‌کند.

خانم توکلی افزود: باید به این نکته اشاره کرد که اختلاف در سهم ارث هرگز به‌معنای ارزش مضاعف مرد نسبت به زن نیست همان‌طوری‌که بیشتر بودن سهم ارث دختر نسبت‌به پدر نشانه‌ی ارزش بیشتر دختر نسبت‌به پدر نیست بلکه مبنای تقسیم در ارث لزوم رعایت تناسب و تعادل حقوق هر کس با توجه به وظایف او خواهد بود.

وی ادامه داد: اگر مسئله ارث به‌عنوان بخشی از حقوق خانواده و انجام تکالیف مختلف زن و مرد در عرصه خانواده و اجتماع به‌خصوص از بعد اقتصادی با هم مقایسه شود به‌خوبی روشن می گردد که این تقسیم‌بندی نه‌تنها ظلم به زن نیست بلکه مصلحت های فردی روانی و اجتماعی او به بهترین شکل مدنظر قرار گرفته است در ظاهر این تقسیم بندی در مرحله تملک مرد سهم مضاعفی از ارث را دارد اما در بطن  مسئله به‌گونه‌ای دیگری است در مرحله مصرف و اختصاص تقریباً زن بیشتر از مرد بهره می‌برد زیرا زن می‌تواند سهم و دارایی‌اش را برای خود حفظ کند و الزامی برای خرج کردن آن ندارد اما سهم مرد عملاً و غالباً در جریان تأمین هزینه خانواده اش که به‌طور تقریبی نیمی از آن را زنان تشکیل می‌دهند مصرف وخرج می‌گردد.

چرا سهم‌الارث زنان نصف مردان نیست؟

استاد حوزه علمیه و دانشگاه در پایان بیان داشت: نکته پایانی این‌که در اسلام سهم زن همواره نصف مرد نیست بلکه در مواردی با هم مساوی و یا سهم زن بیشتر است، مانند پدر و مادر که هر کدام یک ششم ارث می برند و یا اینکه شوهر و یک دختر از متوفی باقی‌مانده که سهم دختر سه برابر سهم پدرش می‌شود و یا اگر ورثه متوفی پدر و یک دختر باشد سهم دختر متوفی پنج برابر سهم پدر متوفی می شود بی‌تردید اسلام در زمینه ارث هیچ‌گاه قائل به ظلم به زن نبوده و اگر در مواردی برتری مرد نسبت‌به زن در ارث وجود دارد به جهت زمینه‌سازی مدیریت اقتصادی مرد و تحقق بخشیدن و ترقی پیشرفت هر یک از اعضای خانواده و از جمله زن است.

انتهای پیام/