به گزارش خبرگزاری کوثر به نقل از ایکنا؛ آیت‌الله محمدعلی تسخیری، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور جهان اسلام در دومین دور گفت‌وگوی دینی با هندوئیزم، گفت: دین می‌تواند در خدمت صلح انسانی قرار گیرد. در همین راستا نگران درگیری هند و پاکستان در موضوع کشمیر هستیم. گفت‌وگوی بین رهبران یکی از نکته‌های مؤثر در این رابطه است تا شاهد صلح کامل بین این دو کشور باشیم.

وی با اشاره به موضوع این نشست و نظرات شرکت‌کنندگان درباره صلح و عدالت، افزود: اگر بخواهیم درباره یک ارزش انسانی صحبت کنیم، باید به سمت فطرت انسان برویم. اگر ایمان به فطرت پیدا کردیم، معنی عدالت بیشتر شناخته می‌شود. فطرت انسان ما را به ارزش‌های مطلوب هدایت می‌کند.

تسخیری ادامه داد: گفته می‌شود حکمت عملی که نمودی از گرایش‌های فطری است، ما را به ارزش‌ها هدایت می‌کند. حقیقت این است که صلح یک حسن اقتضایی بود و انسان دنبال صلح است، ولی گرایش به صلح آنجا که با عدالت همراه شود،‌ مؤثر است. همه ارزش‌های اقتضایی اگر با عدالت همراه شود مطلوب خواهد بود.

وی تأکید کرد: سعی کنیم نظام ارزشی فطری را برقرار کنیم. اسلام آمده است تا فطرت انسانی را جلا دهد و آن را متجلی کند. صلح در اسلام و همه ادیان مطرح شده است.

قوانین ضدبشریت به نام دین

حجت‌الاسلام علی یونسی، مشاور رئیس‌جمهور نیز در این نشست، گفت: همه انسان‌ها، ادیان و مکاتب در پذیرش حسن عدالت اتفاق نظر دارند. عدالت ارزشی فوق دینی است و پیش از هر دینی نیز ارزش به شمار می‌آمد و باید بر ارزش‌های دینی حاکم باشد.

وی گفت: علت بی‌عدالتی‌ها، ظلم‌ها و جنگ‌ها چیست؟ دین جنبه سلبی و منفی ندارد بلکه ایجابی و مثبت بوده و در خدمت کرامت انسان است. عدالت باید معیار باشد. کرامت انسان باید موضوع اصلی باشد. آنچه انسان‌ها را در مقابل هم قرار می‌دهد تصمیم‌ها و قوانین ضدبشریت است که به نام دین در همه جوامع انجام می‌شود.

یونسی اظهار کرد: به نام دین نظریه ضددینی و سیستم غیرعادلانه به نام عدالت ساخته می‌شود، در حالی که بر ضد عدالت است. باید برای حفظ عدالت شاخص و میزان تعیین ‌شود. وقتی عدالت محدود شد، تبعیض شروع می‌شود.

صلح و عدالت از کمالات است

ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز اظهار کرد: نخستین نشست با عنوان معنویت از دیدگاه اسلام و هندوئیزم در سال ۲۰۱۷ در دهلی‌نو برگزار شد. این نشست شناخت خوبی را میان طرفین ایجاد کرد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: انتخاب عنوان صلح و عدالت برای دومین نشست به این دلیل انجام شد که دو مؤلفه یاد شده گمشده انسان معاصر هستند و سازمان‌ها، اجلاس‌ها و اندیشکده‌های فراوانی در حال فعالیتند که این دو گمشده را به حیات بشری برگردانند.

وی ادامه داد: انسان عاشق کمال است، ولی در درون وی خصلت‌هایی وجود دارد که او را در تشخیص کمال دچار اشتباه می‌کند. خصلت‌هایی همچون خود برتربینی و خواهش‌های نفسانی و شهوانی سبب می‌شود تا نتواند کمال حقیقی را دریابد. وظیفه ادیان این است که این خصلت‌ها را کنترل کند تا مانع تشخیص حقیقت نشود.

به گفته ترکمان،‌ قوه تشخیص انسان براساس توهمات و تخیلات ناصحیح به انحراف کشیده می‌شود و به همین دلیل گاه شخصیت‌های بزرگ علمی نیز در این تشخیص به بیراهه می‌روند و دچار اشتباهاتی می‌شوند که برای دیگران فهم چنین خطایی بسیار مشکل است.

وی در ادامه مطالبش گفت: کنترل شهوت و خواهش های نفسانی در همه ادیان و آئین‌ها مورد تأکید قرار گرفته است. علت اصلی تأکید فراوان بر کنترل آنها، سلامت نگه داشتن خرد و عقل است.

ترکمان اظهار کرد: همه انسان‌ها در بدو خلقت معصوم آفریده شده‌اند،‌ ولی در گذر زمان توجه به ظواهر چشم‌نواز مادی آنها را از پرده عصمت بیرون می‌آورد و به راه‌هایی سوق داده می‌شوند که عقل و خرد تضعیف شده و آنها را از کمال دور می‌کند. به عبارتی فطرت پاک انسانی در دنیا به انواع آلودگی‌ها آلوده می‌شود و قدرت تشخیص را تخریب می‌کند.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: صلح و عدالت نیز از زمره همین کمالات هستند. انسان پاک و پایبند به اخلاق،‌ به صورت طبیعی به عدالت و صلح گرایش دارد، از این رو هیچ گاه درباره خود،‌ بی‌عدالتی و خشونت را نمی‌پذیرد،‌ ولی به دلیل رشد رذیلت‌های اخلاقی، هاله‌ای به دور عقل و خرد او به وجود می‌آورد تا نتواند صلح و عدالت را برای دیگران به رسمت بشناسند تا جایی که خودش از صلح و عدالت منتفع شود آن را خوب شمرده و اگر خودش از صلح و عدالت متضرر شود، آن را شر می‌پندارد.

مراحل ایمان

ترکمان گفت: کمال‌خواهی فطری است،‌ اما پایبندی به لوازم آن فطری نیست و به آموزش و تمرین نیاز دارد. ادیان وظیفه دارند تمایلات انسان را با عبادت و ریاضت‌های مشروع تحت کنترل درآورند و صلح و عدالت را در دایره باورهای او تثبیت کنند.

به گفته وی، تثبیت صلح‌جویی و عدالت‌خواهی تنها با التزام به باورهای دینی و ارزش‌های انسانی ممکن است و توقف در ظواهر آموزه‌های دینی،‌ پوسته‌ای را پدید می‌آورد که فاقد هسته است و غیر از هدایت انسان به سمت انجام مراسم و تشریفات دینی نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. التزام عملی به این معنی است که فرد دیندار به آنچه که دین از او خواسته عمل کند و عمل همواره فرع بر باور است و جنس باور از جنس علم و آگاهی است.

ترکمان ادامه داد: به همین دلیل در دین اسلام ابتدا انسان را به ایمان به خدا و سپس به عمل صالح دعوت می‌کند. ایمان و عمل صالح دو بال برای پرواز به سوی کمال هستند که فقدان هر یک او را از رسیدن به کمال باز می‌دارد. ایمان نیز مراحلی دارد، از کلام آغاز می‌شود و به باور قلبی منتهی می‌شود.

وی گفت: وقتی ایمان به باور قلبی تبدیل شد، قدرت التزام فرد به عمل پدید می‌آید و فرد باورمند می‌کوشد تا رفتارهای خود را با باورهای قلبی منطبق کند. باور قلبی یعنی همان ایمان که هر چه تقویت شود،‌ به همان میزان پایبندی به رفتارهای خواسته شده از سوی دین تقویت می‌شود.

ترکمان افزود: مسئله اساسی در آنجاست که گذر از خواهش‌های نفسانی بسیار سخت است؛ زیرا به مبارزه با تمایلات مادی بشر نیاز دارد و تمایلات مادی نیز کشش‌ها و جاذبه‌های فراوانی را به دنبال دارد. روشن است که دانش و دانستن فقط بخشی از راه رسیدن به کمال است، نه همه آن.

وی گفت: امام علی(ع) می‌فرمایند چه بسیار عالمی که جهل او،‌ وی را به نابودی می‌کشاند و علم او هیچ سودی برای وی نخواهد داشت. بسیاری از انسان‌ها در زندگی شخصی خود به زیان مصرف بسیاری از مواد در تغذیه آگاهی دارند، ولی این آگاهی به آن درجه از قوت نرسیده که بتواند بازدارنده باشد؛ بنابراین صرف دانستن کافی نیست.

این مقام مسئول اظهار کرد: آموزش به آگاهی کمک می‌کند. با آموزش می‌توان راه‌های کمال و رشد را شناخت، ولی پایبندی به این آموزش و منطبق کردن عمل با علم به نیروی قوی‌تری نیاز دارد. متاسفانه امروز این اشتباه اساسی در جهان روی می‌دهد که تصور می‌کنند صرف آموزش کفایت می‌کند. در صورتی که آموزش فقط روشن کردن چراغ در پیش روی است، ولی آیا مگر هر گاه چراغ روشن شد،‌ الزامی برای پیمودن راه نیز است؟

حکومت خردورزان

وی گفت: صلح و عدالت کمال است و دستیابی به کمال نه فقط به علم و آگاهی نیاز دارد،‌ بلکه باید حرکت به سوی کمال نیز انجام شود. التزام عملی به دنبال توجه داشتن به باطن دین ایجاد می‌شود و توقف در ظاهر دین و تنزل دادن آن و آموزه‌هایش به حد انجام تشریفات، نه فقط نمی‌تواند انسان را به صلح و عدالت برساند، بلکه خود هاله تقدیسی پدید می‌آورد که به انسان در ارتکاب خشونت، به ظاهر آرامش روحی می‌بخشد.

ترکمان ادامه داد: انجام خشونت و بی‌عدالتی را برای او آسان می‌کند؛ موضوعی که امروز متاسفانه در بسیاری از نقاط جهان در قالب افراط‌گرایی شاهد هستیم و برخی از سیاستمداران نیز به آن دامن می‌زنند.

وی اظهار کرد: موضوعی که امروز در جهان با آن روبرو هستیم،‌ خشونت‌های سازمان‌یافته در جهان است. استعمارگران پوششی از آزادی به تن کرده‌اند و کشور ما را آماج تعدی‌های ظالمانه خود قرار داده‌اند. عدالت زمانی ایجاد می‌شود که خردورزان حاکم شوند.

فتح‌‌الله مجتبایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز بیان کرد: تا زمانی که صلح در بین ما حاکم نباشد،‌ در عالم خارج محقق نمی‌شود. ظلم‌ها در جوامع به دلیل این است که در داخل ما صلح وجود ندارد. در بین هندوها مفهوم صلح به معنی بی‌آزاری است. آنها معتقد هستند که بزرگترین گناه آزار رساندن به گیاه، حیوان یا انسان است و این موضوع یک اصل اساسی به شمار می‌رود.

وی تصریح کرد: مفهوم دیگری از صلح که سابقه دیرینه در هند دارد،‌ «درما» است که قانون ازلی حاکم در کل عالم است. صلح بدون قانون، صلح نیست. قانون بدون صلح هم معنی ندارد. صلح و عدالت برای هم و هر دو برای حق هستند.

مجتبایی تصریح کرد: تاکنون ندیده‌ام که هند به کشوری حمله کند و همیشه رویکرد دفاعی داشته است. در اسلام هم همین گونه است و تا زمانی که به مسلمانان ظلم نشده،‌ به چنین عملکردی دست نمی‌زنند.

غلامرضا اعوانی، رئیس سابق انجمن حکمت و فلسفه و استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: عدل به معنی قرار دادن هر چیزی در جای خود است و معنی دیگر آن این است که نباید به کسی ستم کرد.

وی گفت: سنت خدا در جهان بیرون و درون ما ظاهر می‌شود. ادیان نیز ظهور سنت‌ الهی هستند و این سنت به علم بر می‌گردد. عدالت، کمال حکمت است و اسلام به سوی صلح جهانی دعوت می‌کند،‌ چون همه ادیان را باور دارد.

اعوانی با تأکید بر اینکه اعتقاد به همه ادیان ابراهیمی در اسلام واجب است،‌ ادامه داد: اسلام همه مردم جهان را دعوت به پرستش خدای یگانه می‌کند که هر دینی را شامل می‌شود که همگی به حکمت الهی بر می‌گردند. اسلام مدافع صلح جهانی است و ادیان را به حکمت الهی باز می‌گرداند.