معاون آموزش حوزه علمیه خواهران گلستان با اشاره به عظمت علم امام صادق(ع)، گفت: این امام همام با تمام جریان های فکری و عقیدتی انحرافی آن روز برخورد کرد و ضمن روشن سازی موضع اسلام و تشیع، برتری بینش اسلام را ثابت کرد.
به گزارش خبرگزاری کوثر از گلستان، امروز بسیاری از مبلغان دین که در اقصی نقاط جهان فعالیت می کنند از آموزه ها و مکتب امام صادق (علیه السلام) برای اشاعه اسلام بهره می برند، سالروز شهادت رئیس مکتب شیعه بهانه ای شد تا درباره ویژگی و شخصیت آن امام همام گفت و گویی با «زهرا جمالی زاده»، معاون آموزش حوزه علمیه خواهران استان گلستان صورت گیرد که در ادامه می خوانیم:
ویژگی های برجسته امام صادق(ع) چه بود؟
در منابع روایی در زمینه ویژگی‌های اخلاقی امام صادق(ع) گزارش‌هایی از زهد، انفاق، علم فراوان، عبادت بسیار و تلاوت قرآن آمده است. محمد بن طلحه، امام صادق(ع) را از بزرگ ترین افراد اهل بیت(علیهم السلام)، دارای علم فراوان، بسیار اهل عبادت و زهد و تلاوت قرآن توصیف کرده است؛ مالک بن انس از ائمه فقهی اهل سنت نیز گفته است: «در مدتی که پیش امام صادق(ع) می‌رفته، همیشه او را در یکی از سه حالت نمازخواندن، روزه‌داری و ذکرگفتن دیده است».
روایت‌هایی نیز از انفاق‌های پنهانی امام صادق(ع) وجود دارد. به نوشته کتاب کافی، حضرت شب‌ها مقداری نان و گوشت و پول در کیسه می‌ریخت و به صورت ناشناس به در خانه تهیدستان شهر می‌برد و میان آنها تقسیم می‌کرد.
ایشان همچنین، دارای علم فراوان بودند و دست رد به سینه کسی در بُعد مباحث علمی نمی‌زدند. در مکتب امام جعفر صادق (ع) حلم و بردباری از جایگاه ویژه برخوردار است.
به نظر شما شیعه مورد انتظار امام صادق(ع) باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
شیعه بودن زمانی تحقق می‌یابد که انسان بتواند امام و پیشوای خود را در همه امور مشایعت کرده و رهرو او باشد. بنابراین، کسی که در فلسفه و سبک زندگی از رهبر و پیشوای خود پیروی کند و او را سرمشق فکری و رفتاری قرار دهد، مصداق تشیع و شیعه بودن می شود.
بسیاری از افراد امام صادق(ع) را به عنوان مروج و احیاگر اسلام می شناسند، در این مورد توضیح دهید؟
خداوند در آیه ۸۳سوره صافات می‌فرماید: «وَاِنَّ مِنْ شِیعَتِهِ لإبْرَاهِیم؛ براستی که ابراهیم، از شیعیان نوح است»، یعنی واقعا او چنین خصوصیتی دارد و در فکر و رفتار، از حضرت نوح(ع) پیروی می‌کند.
بر همین اساس وقتی سخن از شیعیان امیرمومنان علی(ع) و اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) مطرح است، باید کسی باشد که نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) شناخت داشته و فلسفه و سبک زندگی خویش را بر اساس فلسفه و سبک زندگی آنان پابرجا کرده باشد و در این راه تلاش کند. شیعه واقعی کسی است که رضایت آنان را با پیروی و اطاعت محبت آمیز و مودت آفرین به دست آورده باشد. چنین شیعه‌ای است که دارای جایگاه برتر در نزد خداوند و پیامبر(ص) و امامان(ع) خواهد بود و از فواید این شیعه بودن بهره مند خواهد شد.
در عصر امام صادق(ع) فرقه های و مکاتب انحرافی متعددی وجود داشت، رویکرد حضرت در برابر این جریانات چه بود؟
امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی که به وجود آمد، با ملاحظه نیاز شدید جامعه و آمادگی زمینه اجتماعی، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدرش امام باقر(ع) را گرفت و حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به وجود آورد و در رشته های مختلف علوم عقلی و نقلی آن روز، شاگردان بزرگ و برجسته ای همچون هشام بن حکم، ابان بن تغلب، هشام بن حکم، مفضل بن عمر، جابر بن حیان و ... تربیت کرد که تعداد آنها را بالغ بر چهار هزار نفر نوشته اند و این شاگردان به نقاط مختلف جهت ترویج دین اسلام فرستاده شدند.
امام صادق(ع) با تمام جریان های فکری و عقیدتی آن روز برخورد کرد و موضع اسلام و تشیع را در برابر آنها روشن ساخته، برتری بینش اسلام را ثابت کرد. شاگردان دانشگاه امام صادق(ع) منحصر به شیعیان نبود بلکه پیروان سنت و جماعت نیز از مکتب آن حضرت برخوردار می شدند.
پیشوایان مشهور اهل سنت بلاواسطه یا با واسطه شاگرد امام بودند که در راس این پیشوایان ابوحنیفه قرار دارد و دو سال شاگرد امام بوده است، او این دوسال را پایه علوم و دانش معرفی می کند و می گویند؛ «لولا السنتان لهک نعمان اگر آن دو سال نبود نعمان هلاک می شد».
امام صادق(ع) هر یک از شاگردان خود را در رشته ای که با ذوق و قریحه او سازگار بود، تعلیم می داد. مانند: حدیث، تفسیر و علم کلام و امثال اینها، گاهی امام دانشمندانی را که برای بحث و مناظره مراجعه می‌کردند، راهنمایی می‌کرد تا با یکی از شاگردان متخصص در آن رشته مناظره کنند. در حقیقت، رویکرد آن امام تخصص گرایی در پاسخ به شبهات فرقه ها و مکاتب انحرافی متعدد بود و همچنین رویکرد دیگر امام به منظور تبلیغ جریان اصیل امامت، اعزام نمایندگان به مناطق مختلف بود. از جمله شخصی از اهل کوفه به نمایندگی از طرف امام به خراسان رفت و مردم را به ولایت او دعوت کرد جمعی با پاسخ مثبت اطاعت کردند و گروهی منکر شدند و دسته ای به عنوان احتیاط و پرهیز از فتنه، دست نگه داشتند که این وسعت حوزه فعالیت سیاسی امام صادق علیه السلام را می رساند.
به نظر شما در جامعه امروز چطور می توانیم از سیره و سبک زندگی ائمه(علیهم السلام) الگو بگیریم و آن را در زندگی خود پیاده و عملیاتی کنیم؟
لازمه الگو گرفتن از ائمه اطهار(علیهم السلام) شناخت آن معصومین است و شناخت با مطالعه زندگی آن بزرگواران حاصل می شود. قرآن کریم و دین مبین اسلام مطالعه و رفتن به دنبال کسب علم و دانش را یکی از فرائض و واجبات دین به شمار آورده است، به همین دلیل، اولین آیات قرآن که نازل شد با الفاظ خواندن، قلم و علم آغاز شده است.
با مطالعه آگاهی فراوانی نسبت به سیره و سبک زندگی اهل بیت(علیهم السلام) کسب می کنیم و به دنبال آن می توان با عمل و تمرین، ممارست و مجاهدت متخلق به صفات انبیای الهی شد.
به نظر شما دوستداران امام صادق(ع) باید چگونه باشند تا در مکتب ایشان قرار بگیرند.
از مهم ترین و بارزترین ویژگی های مورد انتظار برای شیعیان و مؤمنان، دو صفت والای امانتداری و راستگویی است و این دو خصلت آنچنان اهمیت دارد که اساس نظم و انسجام و آرامش هر جامعه ای را می توان با تقویت و ترویج آن دو در میان افراد جامعه پی ریزی و مشکلات را حل کرد و سعادت جوامع را تضمین نمود. امام صادق(ع) گذشته از توصیه هایی کلی به عموم شیعیان در این رابطه، به برخی از یارانش در این مورد پیام ویژه می فرستاد و اهتمام آن حضرت به ترویج و احیای این دو ویژگی انسانی واخلاقی در میان شیعیان، جایگاه آن ها را در میان تمام صفات پسندیده و فضائل اخلاقی روشن می سازد .
حضرت صادق علیه السلام در حدیث دیگری اهمیت این دو صفت را چنین بیان می دارد: «لا تنظروا الی طول رکوع الرجل وسجوده فان ذلک شی ء اعتاده، فلو ترکه استوحش لذلک ولکن انظروا الی صدق حدیثه واداء امانته ; به طول رکوع و سجود شخص ننگرید زیرا به آن عادت کرده و اگر ترک کند به خاطر آن وحشت می کند، بلکه به راستی گفتار و امانتداری او بنگرید .»