پژوهشگر برتر حوزه، با اشاره به مسیر ناهموار و رسالت طلبه در رشد کیفیت آثار پژوهشی گفت: پژوهش و علم اندوزی، نوعی کمال است، کمالی که حد نهایت ندارد.
به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه های علمیه خواهران، خانم نرگس رشيدي راوندي، طلبه سطح4 رشته فقه خانواده است که همزمان با تحصیل در حوزه، به امر تدریس و پژوهش نیز مشغول است. وی حدود 10 سال سابقه تدریس در گرايش هاي فقه و اصول و مباحث مربوط به خانواده و زنان را دارد. خانم رشیدی، به اقتضاي گرايش هاي تحصيلي سطح 3 و 4، کتابهايي با عناوين "نقش مادر در تربيت جنسي فرزند"، "صحت سنجي سندي و دلالي روايات تفسيري اماميه در قصه‌ي حضرت شعيب در قرآن" و "قاعده حفظ نظام و حرمت اخلال به آن در فقه امامیه" را به رشته تحریر درآورده است.
همچنین مقاله علمی پژوهشی با عنوان "تحلیل ازدواج سفید با چشم انداز حقوق کیفری" به قلم این بانوی پژوهشگر، در فصلنامه جامعه شناسی سیاسی مجوز چاپ گرفته است.
با توجه به سابقه درخشان فعالیت پژوهشی خانم رشیدی راوندی، گفتگوی کوتاهی به منظور دریافت دیدگاه وی در عرصه پژوهش داشتیم که در ادامه می آید:
- حضرتعالی به عنوان یک پژوهشگر، نقش تحصیلات عالی را در امر پژوهش چگونه ارزیابی میکنید؟
پژوهش در همه سطوح امکان تحقق دارد و اختصاص به سطح تحصیلاتی خاصی ندارد و اساسا اختصاص پژوهش به سطح تحصیلی خاص، باعث محدود کردن امر پژوهش است. پژوهش در همه سطوح تحصیلی از ابتدایی گرفته تا دانشگاه و سطوح مختلف حوزوی باید مورد تاکید و ترغیب قرار گیرد. اما از آن جا که تحصیلات عالی، غالبا با ارتقا سطح علمی و افزایش افق ذهنی پژوهشگر همراه است، در ارتقا سطح پژوهش و اتقان تحلیل ها بسیار تاثیرگذار است.
- به نظر شما یک پژوهشگر چه زمانی و چگونه در کارش به حد کمال می رسد؟
پژوهش و علم اندوزی خودش نوعی کمال است، کمالی که حد نهایت ندارد. ذهن پرسشگر بشر هیچ گاه از سوال خالی نمی شود. یک مساله را که حل کند مساله ای دیگر در افق ذهن او پیدار می شود. اما به هر حال از آن جا که رسیدن به کمال امری نسبی است؛ می شود چنین پاسخ داد که پژوهشگر زمانی می توان به کمال برسد که با شناخت کافی از روشهای دقیق و درست و مناسب پژوهش و تامل کافی و همه جانبه در محتواهای مورد پژوهش، بتواند جامعه علمی را در خصوص نتایج تحقیق خویش، به اقناع نسبی برساند؛ بدین معنا که وقتی کار پژوهشی او به نخبگان یک رشته علمی ارائه شود، روش او را تایید و محتواهای پردازش شده او را روشمند و قابل قبول تلقی کنند هر چند با نظر او موافق نباشند.
- چه موانع و مشکلاتی در امر پژوهش وجود دارد؟
بسته به زمان، مکان و موضوع ممکن است موانع و مشکلاتی فراروی امر پژوهش وجود داشته باشد؛ مثلا از حیث مکان، ممکن است در جایی دسترسی به منابع به قدر کافی ممکن نباشد و یا گاه از حیث دسترسی به اساتید توانمند، در مضیقه باشند....اما به هر حال آن چه به نظر می رسد مانع اصلی باشد، عدم وجود روحیه پژوهشگری است. هر امر مهمی از یک سو نیازمند تلاش و کوشش و جدیت در کار است و از سوی دیگر محتاج صبر و استقامت و بردباری است. تا این تلاش و صبر نباشد، رسیدن به پژوهشی فاخر و در خور تقدیر امکان تحقق ندارد. متاسفانه هم در سیستم آموزشی ما، به بحث پژوهش و به کارگیری آن توجه چندانی نمی شود و هم گاه برخی از دانشجویان و طلاب جامعه ما، سختی ها و محرومیت های مسیر پژوهش را به جان نمی خرند و رسیدن به پیشرفت را بدون رنج و به سهولت طلب می کنند و این امری غیرممکن است. در روایات هم داریم که خداوند علم را در گرسنگی و تلاش قرار داده است، اما مردم آن را در سیری و راحتی می جویند و هرگز آن را نخواهند یافت. اما به هر روی، در برخی جاها کمبود منابع و اساتید راهنما و گاه پیش داوری های قالبی در برخی موضوعات می تواند مانع امر پژوهش باشد.
- به نظر شما چه آسیب هایی می تواند تعامل بین تولید علمی و پژوهش را تهدید کند؟
عمده ترین آسیب را می توان در کم عمقی تولیدات علمی دانست. تولید علمی می تواند عامل پیشرفت و تاثیرگذار در فرایندهای زندگی فردی و اجتماعی انسان ها باشد که با نگاهی عمیق و با توجه به زوایای متکثر موضوع، صورت گرفته باشد. روشن شدن فضای تحقیق و غور در جنبه های مختلف یک موضوع و بررسی عالمانه، دقیق و بردبارانه آن می تواند زمینه ساز تعامل درست بین تولیدات علمی و پژوهش های فاخر باشد. اما شوربختانه باید گفت کم عمقی تولیدات علمی و برخورد نمره ای و تبلیغی با آنها، بلای بزرگ این تعامل سازنده است.
به نظر می رسد با توجه به فرمایشات حضرتعالی طلاب در حال تحصیل ضمن حرکت با برنامه می توانند در عرصه پژوهش حرکت های عمقی و با کیفیت را در افق دید داشته باشند. و علیرغم موانع پیش رو درمسیر تعمیق کیفی آثار پژوهشی خود تلاش چشمگیری داشته باشند.
- توصیه و راهکارهای سرکار عالی برای ارتقای وضعیت و سطح و کار تحقیقی پژوهشگران چیست؟
در وهله اول، اینکه ابتناء همه کارهای علمی بر پژوهش است؛ یعنی سیاستگذران جامعه ما در هر مرحله و جایگاه و مقامی که هستند باید تمرکزشان بر این مطلب باشد که باید در کنار همه آموزش ها، پژوهش مورد تاکید و راهنمای عمل قرار گیرد. هر کار آموزشی بدون محوریت پژوهش، فایده و ثمره چندانی نخواهد داشت.
دوم این که وقتی در کنار آموزش باید پژوهش باشد، پس لازم است روش های پژوهش به پژوهشگران آموخته شود. بخشی از مشکلات ما در امر پژوهش عدم اشنایی دانش پژوهان با روش های پژوهشی است.
سوم، حمایت همه نهادهای آموزشی از پژوهشگران و اتخاذ مشوق های معنوی و مادی برای آنها تا با فراغت بیشتری به پژوهش بپردازند...
چهارم، معرفی افراد با استعداد در امر پژوهش با اساتید نخبه در حوزه های مختلف تا هم کارشان مورد تایید اساتید قرار گیرد و ظرفیت انتشار در محافل علمی را داشته باشد و هم به اعتماد به نفس کافی در بیان داشته های علمی و پژوهشی برسند.
- فرصت های پژوهشی مراکز پژوهشی را چه چیزی می دانید؟
پژوهش ها در مراکز پژوهش باید معطوف به حل مسائل اجتماعی باشد. متاسفانه رویکرد برخی پژوهش ها بگونه ای است که یا تکرار مکررات است و یا موضوعاتی که از ضرورت چندانی برخورد نبوده و یا اساسا بود و نبودشان هیچ تاثیری در حل مسائل اجتماعی ندارد و با به تعبیری کاربردی نیستند. از این رو لازم است رویکرد مراکز آموزشی تغییر یافته و جهت را به سوی رویکردهای مساله محور تنظیم کنند. این کار باعث می شود که هم هزینه های بی جهتی (چه هزینه مادی و چه هزینه های فرصت محقق) صرف موضوعات نشود و هم گره ای از کار فروبسته جامعه باز شود.
ضمن عرض تبریک مجدد به مناسبت هفته پژوهش، از اینکه با ما همراهی کردید و ما را مهمان تفکرات پژوهشی خود کردید، سپاسگزاریم.