خانم بهجت پور، استاد برتر پژوهشی، مشكل موجود در عرصه پژوهش را ردشدن نظرات نو دانست و گفت: اگر نظرات نو منتشر نشوند، نوآوري از بين مي رود و هميشه مقلد گذشتگان باقي می مانیم، در حالي كه لازمه پويايي علم، انتشار نظرات نو است كه باعث ايجاد انگيزه در پژوهشگر براي تحقيق و مطالعه مي شود.
به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه های علمیه خواهران، هفته پژوهش فرصت خوبی برای شناخت بانوان پژوهشگر برتر حوزوی است. این بار گفتگویی با خانم زینب بهجت پور، طلبه و استاد نمونه پژوهشگر و برگزیده جایزه ملی البرز انجام دادیم.
خانم "زینب بهجت پور" تحصیلات سطح دو خود را در جامعه الزهراء(س) و سطوح سه و چهار را در مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه گذراند. وی در حوزه علوم قرآن و تفسیر، به پژوهش و تدریس در سطوح دو و سه در حوزه و دانشگاه فعالیت دارد.
خانم بهجت پور، چندین مقاله و نوشته چاپ شده تخصصی در حوزه مباحث قرآنی در مجله های علمی و نشریات دارد. کتاب «سیر تنزیلی اسماء و صفات قرآن» به قلم وی توسط بوستان کتاب منتشر شده است. همچینن کتاب «فضل معرفت» با همکاری مشترک مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) را به رشته تحریر در آورده و هم اکنون چاپ شده است. راهنمایی پایان نامه، ارزیابی مقالات و ...، همکاری های پژوهشی مانند کرسی های علمی-ترویجی، عضویت در گروه های علمی از جمله عضویت و دبیری علمی گروه قرآن مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، عضویت در گروه قرآن و معارف سازمان پژوهش وزارت علوم، عضویت در انجمن های علمی قرآن و حدیث حوزه های علمیه، مسئولیت کمیته بانوان کنگره بین المللی بیانیه گام دوم از منظر قرآن و حدیث از جمله فعالیت های این پژوهشگر موفق است.
وی چندین جایزه مانند جایزه علامه حلی در سال 94 در سطح استان و کشور و همایش های مختلف مانند کنفرانس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و اخیرا جایزه بنیاد البرز را دریافت کرده است.
با هدف آشنایی با دیدگاه این بانوی موفق حوزوی در عرصه پژوهش، گفتگوی زیر تقدیمتان می شود:
-خانم بهجت پور، حضرتعالی داشتن تحصیلات عالی را در امر پژوهش چقدر تاثیرگذار می دانید؟
تنها در پرتو فعـالیـت گسترده و مشارکت جویانه استادان و طلاب تحصیلات تکمیلی است که می توان در انتظار به بار نشستن درخت علم و پژوهش در کشور بود. موضوع آموزش مبتنی بر پژوهش و برداشت های مختلف از نحوه اجرای آن، یکی از شاخص ترین مقولات مورد بحث در آموزش هاست و به نظر می رسد فایق آمدن بر فاصله موجود میان حوزه های آموزش و پژوهش، تنها با رخنه کردن پژوهش در بدنه آموزش عالی و به ویژه در حوزه آموزش تحصیلات تکمیلی امکانپذیر است. بدون مانوس کردن طلاب با پژوهش، پرورش استعدادهای خلاق، آنها در تولید علم و در نهایت مشارکت در توسعه کشور، ناممکن خواهد بود. اهمیت مضاعف تحصیلات تکمیلی از آنجا ناشی می شود که به دلیل توأمان ساختن آموزش و پژوهش، منبع مهمی برای تولید دانش محسوب می گردد.
- به نظر شما یک پژوهشگر چه زمانی و چگونه در کارش به حد کمال می رسد؟
یک پژوهشگر موفق نگاهی کنجکاو و موشکافانه به پدیده‌های پیرامون خود دارد و نسبت به آنچه پیرامونش می‌گذرد، حساس است و ذهنی پویا و پرسشگر و نگاهی عمیق و دقیق دارد. ذهن پرسشگر او همواره در راستای یافتن پاسخ‌های تازه برای پرسش‌های موجود است. همچنین او برای انجام موفقیت‌آمیز پژوهش خود، از روش‌های علمی و پذیرفته شده استفاده می‌کند؛ افزون بر آن، یک پژوهشگر موفق، از مهارت لازم برای یافتن منابع اطلاعاتی مورد نیازش برخوردار است. او به خوبی می‌تواند در این منابع به جستجو بپردازد و با مطالعه پیشینه پژوهشی موضوعی که در آن زمینه فعالیت می‌کنند، به درک روشنی نسبت به گذشته آن موضوع دست یابد. پژوهشگران موفق به کارگروهی در طرح‌های پژوهشی بها می‌دهند و تلاش می‌کنند، پژوهش خود را با همکاری یکدیگر انجام دهند. همچنین، آنان نتایج یافته‌های خود را به نحو کارآمدی منتشر ساخته و در اختیار دیگر محققان می‌گذارند. آنان نسبت به توسعه مرزهای دانش احساس مسئولیت کرده و لحظه‌ای از تلاش برای بالا بردن مهارت‌های علمی خویش بازنمی‌ایستند.
-با توجه به اینکه شما تجربه بسیاری در عرصه پژوهش دارید، فکر می کنید چه موانع و مشکلاتی در امر پژوهش وجود دارد؟
مشکلات در مسیر پژوهش می تواند در حوزه اجتماعی و عدم شناخت و معرفی صحیح جایگاه پژوهشگران، نهادینه نشدن امر پژوهش در مراکز علمی، حوزه اقتصادی و عدم تخصیص بودجه کافی و تقویت اقتصادی عوامل پژوهش، حوزه شخصیتی افراد مانند کمبود صبر وحوصله در به سرانجام رسیدن پژوهش ها و توقع فراهم بودن همه امکانات برای پژوهش، رعایت نشدن اخلاق پژوهشی و توجه نداشتن به مسائل حقیقی و اهداف مورد نیازاست.
مشكل ديگر در امر پژوهش اين است كه كساني انجام ارزيابي ها را برعهده دارند و همچنين كساني كه در جلسه شورا براي تعيين تكليف منشورات شركت مي كنند، بعضا افراد متخصص آن رشته نيستند. گرچه همه آنها از فضلا و عالمان ديني هستند، اما تخصصي غيرمرتبط با مسئوليت ارزيابي دارند. به عنوان مثال كسي ارزياب كتب قرآني مي شود، در حالي كه رشته اصلي او فقه يا فلسفه يا چيز ديگري است و در زمينه قرآن و تفسير و ترجمه آن كار جدي و تخصصي نداشته است.
مشكل ديگري كه وجود دارد و خيلي مهم است، اين است كه نظرات نو و جديد به سرعت رد مي شود و كاري كه در آن نظري نو يا خلاف مشهور است، پذيرفته نمي شود يا با مشكلات زيادي مواجه مي شود و احيانا به كم رنگ كردن مطالب توصيه مي شود، اين روند خوبي نيست، چون اگر نظرات نو و جديد و خلاف مشهور را نتوانيم منتشر كنيم، خلاقيت و نوآوري از بين مي رود و ما هميشه مقلد گذشتگان باقي خواهيم ماند، در حالي كه علم بايد پويايي داشته باشد و لازمه پويايي انتشار نظرات نو است كه باعث ايجاد انگيزه در پژوهشگر براي تحقيق و مطالعه مي شود.
- چه آسیب هایی می تواند تعامل بین تولید علمی و پژوهش را تهدید کند؟
آموزش باید با پژوهش به روز شود، ولی متاسفانه غالبا آموزش به درستی با پژوهش به روز نشده، یعنی این دو باید تاثیرات متقابل مثبتی روی هم بگذارند و این چیزی است که در کشورها باعث توسعه اثرگستر و کیفیت مدار می شود، ولی متاسفانه این دو از هم فاصله گرفتند و بی ارتباط هستند. علوم فقط از طریق آموزش به دست نمی آیند، بلکه پژوهش نیز در تولید و اشاعه علوم نقش مؤثری داشته و در صورت توسعه ندادن تحقیقات اصیل و مستقل، نمی توانند از توسعه و رشد درونزا برخودار شوند. در فرایند پیشرفت علمی، نقش مراکز علمی به عنوان مهمترین مرجع پاسخگویی به سوالات و نیازهای علمی جامعه، قابل تامل است.
-توصیه و راهکارهای سرکار عالی برای ارتقای وضعیت و سطح و کار تحقیقی پژوهشگران چیست؟
ابتدا باید عوامل بازدارنده مؤثر بر پژوهش و فرهنگ پژوهش را شناسایی کرد و سپس به ارائه راهکارهایی مبتنی بر رفع عوامل بازدارنده پرداخت. بایستی با یک دید سیستماتیک به مسأله پژوهش و مشکلات آن پرداخته شود. در این راستا مسأله فرهنگ پژوهش را به عنوان نقطه مرکزی این مساله پیشنهاد می‌گردد و سایر مسائل به ترتیب اولویت در کنار هم چیده می‌شوند. در واقع می‌توان استنباط کرد که فرهنگ پژوهش را می‌توان مجموع همه عوامل مرتبط با پژوهش دانست. برای گسترش فرهنگ پژوهش باید سه سطح از جامعه را هم به لحاظ نگرشی و هم دانشی و مهارتی مد نظر قرار داد، به این ترتیب برای فرهنگ پژوهش سه سطح در نظر گرفته می‌شود: فرهنگ پژوهش در سطح مدیران عالی جامعه، فرهنگ پژوهش در سطح مدیران دستگاه‌های اجرایی، فرهنگ پژوهش در سطح کل جامعه.
- فرصت های پژوهشی مراکز پژوهشی را چه چیزی می دانید؟
مراکـز پژوهشی از مهمترین بسترهای تحـقق استراتژی جامعه دانایی محور می باشند که با فعالیت های خود می توانند با پیشبرد تحقیقات علمی و ناظر به نیاز روز، به ویژه در مسیر پیشبرد حوزه خواهران به سمت جایگاه مرجعیت علمی در حوزه مباحث زن و خانواده پاسخگوی نیازهای علمی کشور باشند. همچنین این مراکز زمینه مناسبی جهت تربیت و رشد و تقویت استعدادهای پزوهشی علاقمند به کار پژوهشی هستند.
-از همراهی بزرگوارانه سرکارعالی تشکر می کنیم و امیدورایم کماکان با انگیزه ای مضاعف شاهد گام های استوار شما در ساحت علم و اندیشه باشیم.
