به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه های علمیه خواهران، اداره کل برنامه ریزی و تدوین متون تحصیلی معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران در بخشی از فعالیت های خود اقدام به برگزاری دوره تدوینگری متون درسی حوزه با هدف کادرسازی کرده است که جهت آشنایی بیشتر با این دوره، گفت و گویی با خانم گیتی کلائی، استاد موفق حوزه و دبیر فعال در کارگروه های دوره تدوینگری متون درسی حوزه های علمیه خواهران از استان فارس داشته ایم که مشروح آن در ادامه می آید.

ـ در ابتدا توضیحی در رابطه با دوره تدوینگری متون درسی حوزه های علمیه خواهران ارائه بفرمایید.

ظرفیت علمی پژوهشی استان ها با وجود مراکز و موسسات تخصصی سطح 3 و 4 با گرایش های متنوع، شرایط مناسبی را برای آموزش تدوینگری متون و بومی سازی و تدوین مطلوب کتاب های درسی حوزه و تدوین راهنمای تدریس برای آنها در افق پنج ساله مهیا می سازد.

ان شالله ماحصل ظرفیت اساتید دوره دیده تدوینگری متون درسی نویدبخش، پرداختن به امور و نیازهای پژوهشی این چنینی باشد. به نظرم براساس آموزش ها و مهارت های کسب شده در طول برگزاری دو سال دوره تدوینگری متون درسی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، به عنوان نمونه استان فارس، می تواند یکی از قطب های تدوینی در جنوب کشور باشد که با ارائه مهارت های نقد و تدوینگری متون درسی، سایر استان های همجوار خود را نیز فعال کند و باعث رشد و توسعه فرهنگ نقد اصولی کتاب درسی در منطقه خود شده و همچنین استعدادهای پنهان را با برگزاری دوره آموزشی لازم نمایان کند.

ـ ضمن معرفی خود، بفرمایید از کدام استان در این طرح شرکت کرده اید و جزء چه کارگروهی هستید؟

بنده گیتی کلائی، دانش آموخته سطح 4 رشته فقه و اصول حوزه علمیه از استان فارس شهر شیراز هستم و از سال 1375 تاکنون در مقاطع سطح 2 و 3 و4 تدریس نموده ام. زمینه ایجاد شد که از ابتدای تشکیل دوره تدوینگری متون حدود 2 سال در این دوره حضور داشته‌ام و هم اکنون دبیر گروه فقه برای تدوین درسنامه فقه 2 می‌باشم. در تدوین درسنامه فقه 1 نیز با همکاری برخی اساتید گروه تدوینگران مشارکت داشته‌ام.

ـ به نظر شما هدف از برگزاری تربیت تدوینگران متون درسی چیست؟

با توجه به روزآمد شدن حوزه های علمیه و در راستای تغییر کتب درسی برای رسیدن به حوزه علمیه تراز انقلاب و مورد نظر مقام معظم رهبری، برخی از مهم ترین اهداف مورد انتظار از این دوره را می توان نام برد:

 1ـ ایجاد فرصت های علمی ـ پژوهشی برای بانوان عالم و دانش آموختگان سطوح عالی در گستره ایران اسلامی

2 ـ توجه و اعتماد به سرمایه های انسانی، بانوان عالمه و متعهد دانش‌آموخته و متخصص  در سطوح ۳ و ۴ در ایفای نقش های دانشی

3 ـ تصدی‌گری تألیف و تدوین متون با مباشرت و فعالیت ارزشمند بانوان و با اتکاء به اصول و مبانی علمی تعلیم و تربیت و در قالب فعالیت گروهی.

4 ـ بومی سازی طراحی آموزشی کتب درسی حوزه های علمیه خواهران با توسعه و کاربردسازی مهارت های تکنولوژی آموزشی در پیاده سازی اساتید دوره دیده حوزه های علمیه خواهران

ـ آیا این طرح مختص به طلاب خواهر در سطح 2 حوزه های علمیه است؟

خیر. بلکه با اجرای این طرح، زمینه برای ارائه در سطوح 3 و 4 نیز ایجاد خواهد شد.

ـ نوع فعالیت اساتید محترم در این طرح انفرادی است یا گروهی؟

در زمان آموزش تدوین گری هر چند افراد هر قسمت از فعالیت ها را شخصا انجام می دادند اما قبل از اینکه توسط استاد ارزیابی شود، دیگر شرکت کنندگان بنا به فرصت و توانمندی خود در نوع فعالیت، راهنمایی هایی را به یکدیگر کرده و به نوعی ارزیابی اولیه توسط اساتید گروه در جهت رفع اشکالات انجام می گرفت. بعد از ارزیابی توسط استاد، هر شخص فایل خود را تکمیل می کرد و برای ارزیابی نهایی ذخیره می شد. بعد از جمع کردن نمرات از مراحل مختلف ارزیابی شده و انتخاب کسانی که به حدنصاب نمره رسیدند، کارآموزان به گروه هایی متناسب با رشته تخصصی خود دسته بندی شدند. اساتید مدرس در موضوع درسی مثلا فقه در یک کارگروه تجمیع شده و با هم تدوین کتاب فقهی را به عهده دارند.

ـ موضوعاتی که در این طرح برای تشکیل کارگروه ها مورد توجه قرار گرفته است، چیست؟

فلسفه، ادبیات عرب، حدیث، فقه و اصول

ـ آیا برای بومی سازی طراحی آموزش کتب درسی حوزه ها نیز تدابیری اندیشیده شده است؟

بله، در واقع یکی از اهداف بلکه مهم ترین هدف این طرح توسعه وکاربردسازی مهارت های تکنولوژی آموزشی و پیاده سازی آنها توسط اساتید دوره دیده حوزه های علمیه خواهران در کتاب های درسی است.

این طرح در دوره کارورزی بر روی برخی کتاب های حوزه انجام شده و در نهایت مورد ارزیابی اساتید قرار خواهد گرفت. یک نمونه از کتاب های تدوین شده توسط اساتید عضو در این گروه، درسنامه فقه یک می باشد که در هفته پژوهش از آن رونمایی شد.

ـ به نظر شما تا چه اندازه می توان از توان علمی بانوان دانش آموخته سطوح 3 و 4 حوزه های علمیه در تحول بهره برد؟

 گفتنی است که در طول تاریخ و بویژه در بیوت عالمان دینی، دختران آگاه و با فضیلتی بودند که برخی علوم رایج حوزه‌های علمی را از پدران دانشمند خود فرا گرفتند که نام و عدد آنها در تاریخ ما ثبت است.ایجاد حوزه های علمی خواهران در زمان مذکور، بر مبنای گسترش تحصیلات دینی خواهران و نیز هدفمند ساختن آن صورت گرفت. از این رو بدیهی است که حوزه های علمیه خواهران از جهات مختلفی به گسترش دینداری کمک می کنند که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد؛

الف:ارتقای دانش و دینداری خواهرانی که وارد حوزه ها می شوند

ب:ترویج دانش دینی در میان بانوان به طور مستقیم و بوسیله مبلّغان زن با اتکای بر نیازها و تجارب زنان

ج:گسترش دینداری در خانواده ها به اتکای مادران و خواهران متدینی که یا در حوزه ها تحصیل کرده اند و یا بوسیله مبلغان زن ارشاد شده اند

نتایج مذکور در جای خود در خور توجه است، لیکن مسلّم است که با رشد جوامع و پیچیده تر شدن اوضاع و ارتباطات زندگی انسانی و پیشرفت علوم و کنش آنها در یکدیگر و مسائلی از این دست، لازم است تا در برخی از امور حوزه های علمیه خواهران نیز بازنگری جدی ای صورت گیرد.

به طور قطع هرگونه بازنگری نباید ماده اصلی حوزه های علمیه را به عنوان مرکز تحقق و انتشار علوم اسلامی تغییر دهد؛ لذا تحوّل خواهی در این مرحله با هدف بهینه سازی و تفکیک میان امور اصیل و غیر قابل تغییر حوزوی و مسائلی که تحوّل در آنها صورت می پذیرد از مهم ترین و اساسی ترین اصول در این باره است.

نیازهایی در طول زمان، باعث پیدایش حوزه های علمیه خواهران شده و این نیازها در سطوح متفاوت و مختلفی قرار دارند. با وجود دسته عظیمی از احکام اسلامی مربوط به زنان، وجود زنان خبره و فقیه، توان مسئله شناسی های فقه زنان را افزایش می دهد.

از سوی دیگر احکام اسلامی منحصر در فقه نیست و قدرت اجتهادی یک بانوی فقیه در فهم مسائل اسلامی، در حوزه اخلاق و عقاید نیز به گسترش این علوم در جامعه زنان، به ویژه در جامعه علمی دینی به طور عام کمک شایانی می‌رساند. وجود اسلام شناسان متخصص از میان زنان، راه را بر اظهار نظرهای ناصواب و تفاسیر نابجا از مفاهیم اسلامی، به ویژه در محافل زنانه سد می نماید.

نیاز مهم دیگر، تبادل علمی کافی بین حوزه های علمیه خواهران و نیازهای فرهنگی، علمی و اجرایی کشور است. امروزه مسائل بی شماری حداقل در حوزه زنان و خانواده وجود دارد که باید در کالبد دینی قرار گیرند و کارشناسی کردن این مسائل نیازمند آگاهی میان رشته ای است که اگر این مسئله نیز در اهداف حوزه های علمیه قرار داده شود، تأثیر قابل توجهی در روند درسی و تحقیقاتی آنها خواهد داشت.

روشن است که تحولات پیش آمده در زندگی زنان باعث ایجاد تحولات عظیم در خانواده و سپس اجتماع خواهد شد، امور ذکر شده و بسیاری از مسائل دیگر با رشد دادن و امکان فعالیت دادن به طلاب سطوح 3 و 4 به خوبی بروز و ظهور خواهد کرد.

ـ بومی سازی در استان شما حول چه محورهایی مورد انتظار است؟

در استان فارس، مردمی با افکار، اندیشه ها، نحله ها و حتی مذاهب و ادیان متفاوتی وجود دارند. به اقتضای گستردگی فرهنگی و مذهبی علوم در بخش آموزش، پژوهش و فرهنگ باید متناسب سازی متون درسی لحاظ گردد. گرایش های یهودی، مسیحی و حتی بهائیت نیاز به شناسایی و اولویت بندی در پاسخ به شبهات دارد، همچنین نشر کتب و مقالات در این راستا کار تخصصی و همکاری مداوم لازم دارد.

استان فارس که به گفته رهبر فرزانه انقلاب آیت الله العظمی خامنه ای، سومین حرم اهل بیت علیهم السلام در ایران محسوب می شود، در تراز انقلاب اسلامی حضور همه جانبه حوزه های علمیه را می طلبد.

البته ظرفیت علمی ـ پژوهشی استان ها با وجود مراکز و مؤسسات تخصصی سطح 3 و 4 با گرایش های متنوع، شرایط مناسبی را برای آموزش تدوینگری متون و بومی سازی و تدوین مطلوب کتاب های درسی حوزه و تدوین راهنمای تدریس برای آنها در افق 5 ساله مهیا می سازد.

ان شالله ماحصل ظرفیت اساتید دوره دیده تدوینگری متون درسی می تواند نویدبخش، پرداختن به امور و نیازهای پژوهشی این چنینی باشد. بطور مثال براساس آموزش ها و مهارت های کسب شده در طول برگزاری دو سال دوره تدوینگری متون درسی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، استان فارس، حالا می تواند یکی از استان هایی باشد که به عنوان یکی از قطب های تدوینی در جنوب کشور فعال شود و مهارت های نقد و تدوینگری متون را به سایر استان های همجوار خود ارائه نماید و باعث رشد و توسعه فرهنگ نقد اصولی کتاب درسی شده و همچنین استعدادهای پنهان را با برگزاری دوره آموزشی لازم مهیا سازد.

بدیهی است که انتقال این مهارت ها و صدور گواهی های لازم به اساتید آموزش دیده باید با نظارت و تأیید اداره طراحی و متون درسی مرکز مدیریت حوزه های علمه خواهران صورت بگیرد. با این شرایط ان‌شاءالله استعدادیابی برترین بانوان مدون و ارزیابان تدوینی و تألیفی در حوزه های علمیه خواهران با برگزاری دوره آموزشی لازم در استان‌های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و ... قابل اجراست تا بدین وسیله اساتید این استانها نیز از محاسن این طرح ها محروم نمانند.

ـ از مسؤلان پژوهشی مرکز مدیریت حوزه های علمیه و به خصوص بخش تدوین متون درسی چه انتظاراتی دارید؟

این دوره تجربه خوبی برای کار جمعی با اساتیدی از نقاط مختلف کشور بود. ضمن تشکر و قدردانی از دست اندرکاران اجرای این طرح مخصوصا استاد حسن فانیدپور، ان‌شاءالله همچنان که در طول دوره با تشویق و همراهی مستمر مشوق اساتید بوده اند از نتایج زحمات شرکت کنندگان در دوره و تخصصی که کسب کرده اند استفاده بهینه شده و در تدوین متون درسی از این اساتید استفاده شود.

ضمن قدردانی مجدد از معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران و اداره تدوین متون درسی که امکان شرکت طلاب مستعد را در این طرح فراهم کرده‌اند، نیاز است از ادامه روند این طرح برای تربیت زنان عالمه در راستای بازنگری متون در حوزه مسائل زنان، همچنین تالیف و تدوین کتاب هایی ناظر به پاسخ گویی شبهات روز جامعه زنان با رویکرد اجتهاد پویا حمایت کنند.

ـ سپاس و قدردانی از شما بابت فرصتی که در اختیار قرار دادید.