به گزارش پایگاه خبری رسانه‌ای حوزه علمیه خواهران، به همت اداره‌کل اساتید حوزه علمیه خواهران، پنجمین روزشمار هفته تکریم مقام استاد با عنوان "استاد و نقش موثر در گفتمان علمی در فرهنگ دینی" منتشر شد.‌

به نام آموزگار هستی

 گفتمان، شامل مجموعه ای از اصول عام، مفاهیم، نمادها و شعائری است که کنش انسانی را در یک دوره خاص تاریخی شکل می‌دهد و کنشگران اجتماعی در برخورد با مسایلی که در یک دوره خاص تاریخی با آن روبرو هستند از آن استفاده می کنند. به عبارت دیگر گفتمان اسلوب شیوه یا روشی است که افراد بر مبنای آن استراتژی های کنش خود را تعریف می‌کنند.

بنابراین می‌توان گفت گفتمان مفهوم کلیدی در تفکر فلسفی اجتماعی سیاسی و ارتباطی و گونه‌ای از کاربرد زبان همراه با تعامل اجتماعی است که به صورت یک رویداد اجتماعی در موقعیت اجتماعی تفسیر می‌شود.

برخی نیز گفتمان را اینگونه تعریف کرده‌اند: ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎیی از پاره گفتارها یا جمله‌ها یا قوانینی است که در بطن هر بافت اجتماعی وضع می‌شود؛ توسط همان بافت اجتماعی تعین می‌یابد و موجبات تداوم هستی آن بافت اجتماعی را فراهم می‌آورد.

البته فرکلاف بنیان‌گذار بریتانیایی تبار تحلیل گفتمان اعتقادی بر این باور است که ارایه تعریف جامع برای گفتمان دشوار است وی بر آن است گفتمان دو صورت دارد یک چهره آن در قالب زبان و کلام و گفتار و نوشتار است و یک وجه آن فرازبانی است و بسترهای فرهنگی سیاسی اجتماعی یا به عبارتی عوامل برون زبانی در آن دخیل است."

پیرو مطالعات صاحب نظران درحوزه گفتمان می‌توان گفت لازمه شکل‌گیری گفتمان وجود غیر یا ضد است به عبارتی هویت و بودگی گفتمان در گرو وجود غیر است.

بایسته‌های ورود به عرصه گفتمان :

خیرخواهی به گستره تمام هستی

اگر داعیه بهبود اوضاع جهان است جز در سایه خیرخواهی برای همگان رخ نخواهد داد. چرا که به فرموده مولاعلی علیه‌السلام: أَبْلَغُ ماتَسْتَدِرُّ بِهِ الرَّحْمَةَ أَنْ تُضْمِرَ لِجَمیعِ النّاسِ الرَّحْمَةَ؛ مؤثّرترین وسیله جلب رحمت خدا این است که خیرخواه همه مردم باشی. (غررالحکم، حدیث3353)

نقش اخلاص و نیت الهی بر مبنای این عبارت گهربار و خیل آموزه‌ها و تاکیدهای مکرر در توفیق و ثمر بخشی گفتمان بسیار موثر خواهد بود.

فهم و دریافت دال مرکزی گفتمان

گام مهم در این مقوله، اشراف جامع و مستند به فضای نزاع و استخراج وجه یا وجوه تخاصم یا تعارض است برای نیل به این مرحله باید شفاف، زلال با حوصله و دقت و ظرافت علمی، دیدگاه‌های طرف مقابل گفتمان را شنید، حس کرد و فهم نمود. در این مسیر پیش فرض ها و پیش داوری ها باید مدیریت و ساماندهی شوند، آنگاه حفره‌ها و بزنگاه‌های محل بحث را استخراج و دال مرکزی تفکر متعارض را شناسایی کرد و به داده‌های هماهنگ با باور تطبیق داد و تحلیل نمود.

 اساتید حوزه‌های علمیه خواهران نیز باید با علم و اشراف کامل به رسالت‌های خود در باب تعمیق و توسعه فرهنگ ناب و اصیل دینی در تعیین هویت های گفتمانی رقیب یا معارض و دست‌یابی به ساختار نظام معنایی آنها با کاربست تمام قوا و غنای موجود در داده ها و باورهای علمی و فرهنگی، گفتمان موثری را در این عرصه رقم بزنند، در این راستا شناسایی دال مرکزی گفتمان، نقطه مهم و اساسی است.

مجهز شدن به ادب و آداب کنش های زبانی و فرا زبانی قلم و بیان آراسته به ظرایف ادبی و پیش تر و مهم‌تر از آن صحیح نویسی دستوری در کنار کنش های هوشمندانه فرازبانی و مبتنی بر حفظ کرامت انسانی، ضرورت مهم دیگر است که تنوع مطالعات به همراه تفکر و جولان اندیشه و به عبارتی ارتقای سواد را می طلبد.

اعتدال و عقلانیت

کیمیای اعجاز آفرین اعتدال در پرتو عقلانیت و پرهیز از افراط وتفریط در گفتمان، خصم را با تیغ برهان به زانو در می‌آورد و نتایج مطلوب و پایداری به دنبال خواهد داشت.

تسلط به معیارهای آموزشی، پژوهشی و مهارتی عصری

اگر گفتمان علمی مدعی حل بحران برای انسان معاصر است باید با تازه‌های معیارهای علمی در همه عرصه‌ها تسلط کامل داشته باشد که ابزار لازم برای ورود به این عرصه است.

معرفی منابع

 ر.ک ﻣﻴﻠﺰ، ﺳﺎرا، 1382 ،گفتمان. ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺘﺎحﻣﺤﻤﺪی. زﻧﺠﺎن: ﻫﺰارهﺳﻮ

 ر.ک. عارفی، یوسف، تحلیل گفتمان علمی فرهنگی المصطفی(ص) نشریه پژوهش نامه تاریخ، سیاست و رسانه شماره 12

 ر.ک. فرکلاف نورمن (1379) گروه مترجمان تهران مرکز مطالعات رسانه‌ها، تحلیل انتقادی

 ر.ک. نظرات دکتر مهرآیین از کانال‌ها و مقالات ایشان درباب گفتمان

نویسنده: سرکار خانم دکتر زهره رنجبر_استاد

انتهای پیام/