به گزارش پایگاه خبری و رسانه‌ای حوزه‌های علمیه خواهران، خانم مهری خیمه کبود، طلبه سطح عالیحوزه علمیه خواهران استان تهران در گفت‌وگویی با اشاره به موضوع «الگوی سوم زن مسلمان؛ راهبردهای تربیت رسانه‌ای فرزندان در عصر دیجیتال» اظهار کرد: الگوی سوم زن مسلمان؛ راهبردهای تربیت رسانه‌ای فرزندان در عصر دیجیتال از جمله اساسی‌ترین مسائل تربیتی در عصر حاضر است، الگوی سوم زن مسلمان، که از آن به عنوان «زن تراز انقلاب اسلامی» نیز یاد می‌شود، در حقیقت تلفیقی هوشمندانه و متعادل از سه عنصر کلیدی پایبندی به ارزش‌های اصیل اسلامی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و خانوادگی و حضور فعال و آگاهانه در عرصه‌های نوین از جمله فضای رسانه‌ای است.

وی افزود: در این الگو، مادر مسلمان نه منزوی و منفعل است و نه غرق در تجددهای سطحی، بلکه زنی است که با حفظ حریم‌های اخلاقی و دینی، به صورت فعال و هوشمندانه در فضای رسانه‌ای حاضر می‌شود و این حضور چندبعدی، تأثیرات عمیقی بر تربیت رسانه‌ای فرزندان دارد.

نقش مادر در این زمینه را می‌توان در چند محور اصلی بررسی کرد؛

الگوسازی عملی

طلبه سطوح عالی استان تهران گفـت: مسئله الگوسازی عملی مادران در حوزه مصرف رسانه‌ای، از بنیادی‌ترین اصول تربیتی در عصر دیجیتال محسوب می‌شود که این مفهوم فراتر از توصیه‌های شفاهی است و به «زبان رفتار» مربوط می‌شود، روانشناسان تربیتی معتقدند کودکان و نوجوانان پیش از آنکه از «گوش دادن» به سخنان والدین یاد بگیرند، از «دیدن» رفتارهای آنان الگو می‌گیرند.

وی ادامه داد: تصور کنید مادری که دائماً در حال چک کردن پیام‌های شبکه‌های اجتماعی است، حتی هنگام صرف وعده‌های غذایی یا در زمان‌های اختصاصی خانواده، چگونه می‌تواند به فرزندش بگوید «زیاد سرگرم موبایل نباش؟» این تناقض رفتاری نه تنها اثر آموزشی ندارد، بلکه موجب کاهش اعتماد به سخنان والدین می‌شود.

خانم خیمه کبود مطرح کرد: مادر می‌تواند با تعیین «زمان‌های بدون رسانه» در منزل، مانند ساعات وعده‌های غذایی، زمان‌های خانوادگی و ساعات پایانی شب، الگوی مناسبی ارائه دهد. مثلاً می‌تواند همه دستگاه‌ها را در سبدی مخصوص قرار دهد و این زمان‌ها را به گفت‌وگوهای خانوادگی اختصاص دهد، بنابراین تربیت رسانه‌ای مؤثر نیازمند «هماهنگی بین گفتار و رفتار» است، مادر مسلمان با رعایت این اصول می‌تواند بدون نیاز به سخنرانی‌های طولانی، در دل خانواده یک «مدرسه عملی رسانه‌ای» ایجاد کند، همانطور که امام علی(ع) فرمودند؛ «کسی که خود را پیشوا قرار دهد، باید پیش از تعلیم دیگران، خود را تربیت کند» این اصل در عصر رسانه‌ها بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.

آگاهی بخشی هدفمند

طلبه سطوح عالی استان تهران خاطرنشان کرد: مادران امروز باید با آگاهی کامل از فناوری‌های روز و پلتفرم‌های دیجیتال، نقش راهنمای دلسوز را در مسیر رسانه‌ای فرزندان ایفا کنند، این آگاهی شامل شناخت دقیق شبکه‌های اجتماعی، تنظیمات امنیتی و ابزارهای کنترل والدین می‌شود، به عنوان مثال، مادری که با Family Link مدت زمان استفاده فرزند از تبلت را مدیریت می‌کند، یا با آموزش تنظیمات حریم خصوصی اینستاگرام، به فرزندش می‌آموزد چگونه مانند خانه‌ای امن در فضای مجازی رفتار کند؟ در حقیقت همانند فانوس‌ دریایی در طوفان اطلاعاتی عمل می‌نماید.

وی ادامه داد: آگاهی‌بخشی مؤثر زمانی محقق می‌شود که مادر پیش از مواجهه فرزند با خطرات، با زبانی ساده و متناسب با سن او، مهارت‌های تشخیص اخبار جعلی، شناسایی تبلیغات پنهان و محتوای نامناسب را آموزش دهد، چنین مادری نه تنها مصرف‌کننده منفعل نیست بلکه با شرکت در کارگاه‌های سواد رسانه‌ای و پیگیری منابع معتبر، همواره دانش خود را به‌روز نگه می‌دارد تا بتواند در نقش مشاوری آگاه، فرزندانش را در دریای متلاطم فضای مجازی همراهی کند و به آنان بیاموزد چگونه هم از فرصت‌های این فضا استفاده کنند و هم از تهدیدات آن در امان بمانند.

تقویت تفکر انتقادی

خانم خیمه کبود گفت: مادران می‌توانند با روش‌های هوشمندانه، تفکر انتقادی فرزندان را در مواجهه با رسانه‌ها تقویت کنند و به جای صدور دستورات مستقیم با طرح پرسش‌های هدفمند مانند «چرا این تبلیغ از چنین تصاویری استفاده کرده؟» یا «چه شواهدی برای صحت این خبر وجود دارد؟» قدرت تحلیل و تشخیص را در کودکان پرورش دهند، روش‌های عملی مانند مقایسه یک خبر در منابع مختلف، بازی‌های آموزشی مثل «مسابقه تشخیص اخبار جعلی» یا «تحلیل مشترک پست‌های شبکه‌های اجتماعی مانند بررسی علت استفاده از هشتگ‌های خاص» می‌تواند مؤثر باشد همچنین سناریوسازی موقعیت‌های خطرناک مجازی و تشویق به تولید محتواهای مفید، به جای مصرف صرف، از دیگر راهکارهای کاربردی است، به عنوان نمونه وقتی فرزند با پیام زنجیره‌ای مواجه می‌شود مادر با طرح سؤالاتی مانند «فرستنده این پیام کیست؟» و «آیا تاکنون برای کسی نتیجه داده؟» او را به تفکر وامی‌دارد.

وی افزود: این شیوه گفت‌وگو نه تنها قدرت استدلال و اعتمادبه‌نفس فکری کودک را افزایش می‌دهد، بلکه مهارت‌های ضروری برای زندگی در عصر دیجیتال را نیز به او می‌آموزد، همانطور که امام علی(ع) فرمودند؛ «لا تقسروا أولادکم علی آدابکم فإنهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم، فرزندان خود را به آداب خود محدود نکنید، چرا که آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده‌اند» که بر انعطاف‌پذیری و هوشمندی در تربیت اشاره دارد.

خلق فضای جایگزین

طلبه سطوح عالی استان تهران اظهار کرد: مادران می‌توانند با خلق فضای جایگزین جذاب و سازنده، فرزندان را به‌صورت طبیعی از محتوای نامناسب رسانه‌ای دور نگه دارند. به‌جای محدودیت‌های صرف، می‌توان با راهکارهای خلاقانه مانند برگزاری مسابقات کتابخوانی خانوادگی، کارگاه‌های هنری و بازی‌های فکری گروهی در محیط خانه، فضایی پویا ایجاد کرد و معرفی نرم‌افزارهای آموزشی مانند برنامه‌های کدنویسی کودکانه یا اپلیکیشن‌های علمی جذاب، جایگزین مناسبی برای بازی‌های خشن دیجیتال است همچنین تشویق فرزندان به تولید محتوای ارزشمند مانند وبلاگ‌نویسی درباره پروژه‌های مدرسه، ساخت کلیپ‌های آموزشی یا مشارکت در چالش‌های مثبت مثل چالش کتابخوانی، آنان را از مصرف‌کنندگان منفعل به خالقان فعال محتوا تبدیل می‌کند.

وی عنوان کرد: وقتی مادر خود الگوی استفاده سالم از فضای مجازی باشد مانند با دنبال کردن کانال‌های مفید و انتشار تجربیات واقعی خانوادگی، به فرزند می‌آموزد که رسانه‌ها می‌توانند ابزاری برای رشد باشند همانند باغبانی که با کاشت گل‌های زیبا، به‌صورت طبیعی علف‌های هرز را از بین می‌برد، ایجاد محیطی غنی و نشاط ‌آور در خانه و فضای مجازی، بهترین راه برای پیشگیری از جذب فرزندان به محتوای مضر است.

مراقبت توأم با اعتماد

خانم خیمه کبود بیان داشت: مادران هوشمند می‌توانند با ایجاد تعادل میان مراقبت و اعتماد، فضای امنی برای حضور فرزندان در دنیای دیجیتال فراهم کنند و به جای ایجاد فضای ترس و کنترل شدید، بهتر است با رویکردی تدریجی و مبتنی بر گفت‌وگو، اعتماد متقابل ایجاد شود، به جای نصب پنهانی نرم‌افزارهای نظارتی، با صداقت به فرزند توضیح دهید؛ «این برنامه کنترل والدین را با هم نصب می‌کنیم تا یاد بگیریم چگونه از وقتت به بهترین شکل استفاده کنی، همانطور که وقتی دوچرخه‌سواری یاد می‌گرفتی، من هم همراهت بودم»، هنگام بروز خطاها، به جای تنبیه، از فرصت برای آموزش استفاده کنید؛ «بیا با هم بررسی کنیم چطور این تبلیغ تو را فریب داد؟ دفعه بعد چه نشانه‌هایی را باید ببینیم؟» قوانین شفاف اما انعطاف‌پذیر وضع نمایید؛ «می‌توانی از ۱۴ سالگی حساب شبکه اجتماعی داشته باشی، به شرطی که اول با هم اصول امنیت را یاد بگیریم» نکته کلیدی این است که به فرزندان اطمینان دهید؛ «اگر در فضای مجازی با مشکل مواجه شدی، بدون ترس از تنبیه، با من در میان بگذار، همانطور که وقتی در پارک غریبه‌ای به تو نزدیک شد، به من پناه آوردی؟» این رویکرد مبتنی بر اعتماد و گفتگو، در بلندمدت فرزندانی مستقل و مسئول پرورش می‌دهد که حتی در نبود والدین نیز توانایی خود تنظیمی دارند.

وی گفت: نکته پایانی این که زیست رسانه‌ای سالم، نیازمند همراهی همه اعضای خانواده است. مادر به عنوان قلب تپنده خانواده می‌تواند با هماهنگی بین والدین، فضایی متعادل ایجاد کند که هم از فرصت‌های فضای مجازی بهره ببرند و هم از آسیب‌های آن در امان بمانند. این همان رسالت بزرگ مادر مسلمان در عصر حاضر است؛ ساختن نسلی که هم دیندار باشد، هم دنیادان، و هم رسانه‌دان.

انتهای پیام/