در نشست «تجربه‌های ادبیات دینی کودک در غرب؛ بهره‌ها و مخاطره‌ها» مطرح شد که غرب با وجود محدود بودن موضوع، آثار متنوعی را برای کودکان در حوزه دین ارائه می‌کند؛ از جمله کتاب انجیل در شکل‌های مختلفی چون کتاب‌های خوردنی، موزیکال، با محوریت بازی، حجمی، عروسکی و … وجود دارد؛ بنابراین در مهندسی مفهومی مشکل داریم و حس خوانش شیرین و بهجت‌انگیز برای کودکان را به وجود نمی‌آوریم.
به گزارش خبرگزاری کوثر به نقل از مفتاح؛ نشست «تجربه‌های ادبیات دینی کودک در غرب؛ بهره‌ها و مخاطره‌ها» صبح امروز ۴ شهریورماه با حضور غلامرضا حیدری ابهری، نویسنده؛ علیرضا سبحانی‌نسب، نویسنده و ناشر و ناصر نادری، کارشناس، در کتابفروشی به‌نشر برگزار شد.
حیدری ابهری در این نشست با اشاره به اهمیت آثار تربیتی بحث‌های اعتقادی و معارفی گفت: در این بحث‌ها فقط مسئله معارف مطرح نیست، بلکه آثار تربیتی آن حائز اهمیت است و تبعات تربیتی، باور‌های ما را بر آن می‌دارد که مراقبت بیشتری کنیم.
انگیزه‌های تولید ادبیات دینی در غرب
وی در ادامه انگیزه‌های تولید ادبیات دینی افزود: انگیزه دین‌گرایانه، دین‌ستیزانه، دین‌گریزانه، کاسب‌کارانه و ابزارانگارانه از انگیزه‌های تولید ادبیات دینی در غرب است که برخی از آن‌ها در کشور ما نیز وجود دارد؛ مثلاً فرد یک اثر دینی درباره قصه حضرت یوسف(ع) تولید کرده، اما قصه به گونه‌ای بیان شده که به نظر می‌رسد یک بار آیات مربوط را نخوانده است و خروجی آن تبدیل به اثری دین‌ستیزانه شده است و یا در رابطه با کار‌های با انگیزه کاسب‌کارانه، آثار متعددی وجود دارد که ناشر براساس اقتضای بازار اثری را منتشر می‌کند.
حیدری در بخش دیگری از سخنان خود دلیل ضرورت پرداختن به ادبیات دینی کودک را مورد اشاره قرار داد و گفت: در کشور ما روانشناسی که زبان کودک را بفهمد و بتواند یک کتاب کودک را آنالیز کند، وجود ندارد. یک سال تصمیم گرفتم به مدارس ۲۰ روستا با هزینه خودم بروم و پاسخگوی سؤالات آن‌ها باشم، که اغلب آن‌ها سؤالشان این بود که کتاب دینی که دارند، چه کاربردی دارد؟ در واقع کتاب‌های دینی طوری نوشته شده که آن‌ها تلقی کتاب زندگی را ندارند.
وی ادامه داد: پیش‌نیاز کسانی که می‌خواهند کتاب آن‌ها را مطالعه کنند، شناخت درست الهیات مسیحی، شناخت درست الهیات اسلامی، شناخت تفاوت‌ها، شناخت ادبیات کودک و نیاز‌های دینی امروز ما مورد توجه قرار گیرد.
ایده‌های مبتکرانه کتاب‌ها در غرب
سبحانی‌نسب در ادامه این بحث گفت: در سفری که به نمایشگاه‌های مختلف از جمله فرانکفورت، بولونیا و … داشته‌ام، تقریباً هیچ ناشری را ندیدم که بخش کودک نداشته باشد و یا تکلیفش را با دین روشن نکرده باشد، یعنی آن‌ها یا به حوزه دین ورود نکرده‌اند و یا به صورت جدی ورود کرده‌اند.
وی افزود: مثلاً درباره خدا، نیایش، دعاها، مرگ، حضرت عیسی، پیامبران قبل از عیسی(ع)، انجیل، مسائل اخلاقی که در دین می‌گنجد، فرشتگان، ارتباط با عالم غیب و … کتاب‌های بسیار خوبی با نگاه غرب وجود دارد؛ من در این سفرها ۷۰ عنوان کتاب را عکس‌برداری و برخی از آن‌ها را تهیه کردم.
این ناشر ادامه داد: در این کتاب‌ها، مهم‌تر از موضوع، به تکثر و تنوع کتاب‌ها توجه شده است؛ یعنی وقتی یک اثر خوب تولید می‌شود، ناشران و نویسندگان دیگر همان را کپی نمی‌کنند، در واقع در کتاب‌های آن‌ها سوژه یکی است، اما با ایده‌های مبتکرانه ارائه شده است.
سبحانی‌نسب تصریح کرد: در انجیل معارف محدودی قابل معرفی به کودکان است که به همین دلیل، آن‌ها به تکثر آثار روی آورده‌اند و اگر از آن‌ها کتاب دعا بخواهید، با ۵۰ ناشر روبرو هستید که آثار متعدد بسیار خوبی دارند و کودک از همه آن‌ها لذت می‌برد. البته غربی‌ها در ادبیات کودک، ۱۰۰ – ۱۵۰ سال از ما جلوتر هستند؛ از این رو در تعداد کلمات برای هر سنی به استانداردی رسیده‌اند و در سنین پایین تعداد کلمات بسیار اندک است و حتی کتاب‌هایی بدون متن دارند، اما در ایران این کتاب‌ها بسیار اندک است و ناشر و نویسنده هم حس بدی دارد که تعداد کلمات کم باشد.
تکثر معنادار در محدوده کم
وی با بیان اینکه کتاب‌های دینی با سه هدف آگاهی‌بخشی، عاطفه‌برانگیزی و ایمان‌افزایی نگارش و منتشر می‌شوند، بیان کرد: ادبیات غرب با توجه به محدوده کمی که دارند، به اندازه‌ای با تکثر معنادار کار کرده‌اند که قابل ایده گرفتن است.
این نویسنده گفت: با توجه به قدمت کار غربی‌ها، آن‌ها در مهندسی و معماری محتوا از ما جلوتر هستند و پختگی در کار آن‌ها وجود دارد که می‌توانیم بدون خودباختگی از آن استفاده کنیم. کار گروهی نیز از الزاماتی است که باید وجود داشته باشد، اما در مورد روانشناس، روانشناسی ندیدیم که در حوزه کودک تبحر داشته باشد و بتواند موضوعات دینی را با مسائل کودکان گره بزند.
ناصر نادری، کارشناس ادبیات کودک، در ادامه این نشست بر نقش روانشناسان در تولید متن دینی تأکید کرد و گفت: در ایران اغلب نویسندگان خود را از مراجعه به روانشناس و یا مشاوره گرفتن از آن‌ها بی‌نیاز می‌دانند. نشر واتیکان یکی از مهم‌ترین ناشران جهان است که از تولد تا مرگ انسان، کتاب تولید کرده است و بنابراین آن‌ها برای هر برهه از زندگی انسان دغدغه دارند.
مهجوریت قرآن از نظر شکل ارائه
وی افزود: خلأیی که در کشورمان داریم مرکز مطالعات دینی است؛ اگر افرادی مانند مدیر نشر جمال کار‌هایی در حوزه نشر کتاب‌های دینی انجام می‌دهد، به دلیل دل‌مشغولی‌هایی است که دارد، اما باید به صورت تخصصی به این حوزه پرداخت. اغلب کار‌هایی که در غرب منتشر می‌شود، با مشارکت یک گروه است و یک گروه در کنار نویسنده وجود دارد، اما در ایران این گونه نیست و اعتقادی به کار گروهی وجود ندارد.
نادری ادامه داد: تنوعی که در رابطه با کتاب انجیل از نظر شکل ارائه وجود دارد، در رابطه با قرآن وجود ندارد و از این نظر قرآن مهجور است. کتاب‌هایی با شکل‌های مختلف، کتاب‌های خوردنی، موزیکال، با محوریت بازی، حجمی، عروسکی و … از جمله آن‌ها است؛ بنابراین ما در مهندسی مفهومی مشکل داریم و حس خوانش شیرین و بهجت‌انگیز برای کودکان به وجود نمی‌آید.
